Hormonların Ritmi: Adet Öncesi Dönem Sendromu (Premenstruel Sendrom) Nedir?
Adet görmeyi izleyen herhangi bir yaşta ortaya çıkabilen premenstrual sendrom (PMS), menstrüasyon (adet) döneminden önce ortaya çıkan bir dizi fiziksel ve duygusal belirtileri ifade eden bir durumdur. PMS, bir kadının menstrüasyon siklusunun luteal fazı olarak adlandırılan dönemde, yani yumurtanın olgunlaştığı ve rahim iç tabakasının kalınlaştığı zamanda ortaya çıkar. Bu dönem genellikle ovülasyon sonrası başlar ve adetkanaması başladığında sona erer.
Bu sendrom kadın popülasyonun %80’inde görülmekle beraber yaklaşık %5 kadında klinik olarak anlamlı olacak şekilde şiddetlidir ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
PMS'nin belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve genellikle hafif ila orta derecede şiddetlidir. Bu belirtiler arasında şunlar bulunabili
1. Fiziksel Belirtiler:
- Göğüs hassasiyeti
- Karın ağrısı ve şişkinlik
- Baş ağrısı
- Sırt ağrısı
- Yorgunluk
2. Duygusal ve Psikolojik Belirtiler:
- İrritabilite
- Depresyon
- Anksiyete
- Huzursuzluk
- Duygusal dalgalanmalar
3. Davranışsal Belirtiler:
- Uykusuzluk veya aşırı uyuma
- İştah değişiklikleri
- Konsantrasyon zorluğu
- Sosyal çekilme
Bu sendromun nedeni kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak hormonal değişikliklerin etkisi olduğuna inanılmaktadır. Hormon seviyelerindeki dalgalanmalar, özellikle östrojen ve progesteron seviyelerindeki değişiklikler, PMS'nin ortaya çıkmasında rol oynayabilir.
Önerilen farmakolojik olmayan tedaviler; yaşam tarzı değişiklikleri, eğitim, diyet desteği, bitkisel tedavi seçenekleri, akupunktur ve bilişsel davranışçı terapidir (BDT). Yaşam tarzı değişiklikleri olarak; düzenli egzersiz yapma ve kafein, tuz, alkol tüketiminin kısıtlanması, nikotinin kesilmesi, basit karbonhidrat tüketiminin azaltılması, Vitamin B6, kalsiyum ve magnezyum takviyesi gibi önlemler yer almaktadır.
PMS tedavisinde doktor kontrolünde kullanılan farmakolojik tedaviler, semptomları azaltmaya ya da menstrüel siklusu baskılamaya yöneliktir. Semptomlar kişiden kişiye değiştiği için tedavi de bireysel olmalıdır.
Dismenore (adet döneminde ağrı) varsa non steroid anti inflamatuar ilaçlar (NSAİİ)kullanılmaktadır. Şiddetli PMS yaşayan kadınlarda günlük yaşamın fazla etkilenmemesi için antidepresan ilaçlardan serotonin geri alım inhibitörleri kullanılarak PMS’in baş ağrısı, depresyon, uykusuzluk, anksiyete gibi semptomlarının düzenlenmesi amaçlanır. SSRI'ların kullanımında başlıca iki yöntem vardır. İlki bu ilaçların mensturel siklusun son iki haftasında (aralıklı biçimde kullanım) kullanılması diğeri ise sürekli kullanımıdır. Aralıklı kullanımda ilaç ovülasyon sırasında başlanıp mensturasyon başladıktan 1-2 gün sonra kesilir.
Kullanılan bir diğer ilaç türü ise ağızdan alınan doğum kontrol haplarıdır. Östrojen ile progesteron kombine edilerek oluşturulan bu haplar, ödem gibi aşırı östrojenin sebep olduğu semptomları engeller.
PMS yaşandığı düşünülüyorsa en kısa sürede bir sağlık kurumuna başvurulmalı ve gerekli bilgi alınmalıdır.
KAYNAKLAR
- Celik A, Uskun E. A problematic that disrupts the quality of life: Premenstrual Syndrome. Smyrna Medical Journal. 2021;1:56-68.
- A. Figen Türkçapar1, M. Hakan Türkçapar. Diagnosis and Treatment of Premenstrual Syndrome and Premenstrual Dysphoric Disorder: A Review. J Clin Psy. 2011; 14(4): 241-253
- Öztürk S., Karaca A. Premenstrual Sendrom ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarına İlişkin Ebe ve Hemşirenin Rolü .Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 105 - 110, 31.08.2019
