Manganez ve Çinkonun İmmün Sistemdeki Etkileri
Manganez ve Çinkonun İmmün Sistemdeki Etkileri
MANGANEZ
Manganezin Bağışıklık Sistemimiz Üzerindeki Etkileri
Manganez normal enerji oluşum metabolizmasına katkıda bulunur ve hücrelerin oksidatif stresten korunmasına katkıda bulunur. Manganez, aynı zamanda normal kemiklerin ve bağ dokunun korunmasına da katkıda bulunur. Manganez vücudunuzun sağlıklı kalması için ihtiyaç duyduğu bir mineraldir. Günlük gereksinimi 100 mg’dan az olan ve vücudun işlevleri için dışarıdan alınması gereken (esansiyel) yani vücudumuzun üretemediği minerallere eser mineraller (mikromineraller) denir.
Güçlü antioksidan özelliklere sahip olan bu mineral, vücudu serbest radikallerin hasarlarına karşı korur ve bağışıklık sistemi fonksiyonlarına destek olur. Yani sağlıklı bir bağışıklık sistemi için etkili bir element olan manganeze ihtiyacı vardır. Manganez, sağlıklı beslenme ve takviye ile yeterli miktarda alındığında bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasına katkıda bulunurken enfeksiyonlara karşı vücut savunmasını da güçlendirmektedir. Günlük yeteri kadar alınmadığı taktirde eksikliği olur ve sürekli yorgunluk, hafıza problemleri, kilo kaybı, sık görülen enfeksiyonlar, özellikle çocuklarda ve bebeklerde sindirim sorunları gibi belirtiler görülebilir. Vücuttaki çeşitli kimyasal süreçlerde kofaktör rolünü üstlenen ve immunoterapi alanında çok sayıda çalışması olan Manganez’in bağışıklık sistemi için ciddi önemi olduğu belirtilmektedir.
Manganez İçin Günlük Önerilen Alım Miktarı
Manganez için sağlıklı beslenmeyle ve takviyelerle günlük minimum alınması gereken miktar 2 mg ‘dır. Bu miktar çocuklarda yaşa ve kiloya bağlı değişebilmektedir. Tolere edilebilir üst alım seviyesi ise 19 yaş ve üstü kişiler için 11 mg olduğu görülmüştür.
Manganez Kaynakları
DV=Günlük Değer*
Manganez, midye, istiridye, fındık, ceviz , esmer pirinç, kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar, ekmek, kahve , çay ve karabiber gibi birçok baharat dahil olmak üzere çok çeşitli gıdalarda bulunur. İçme suyu da, bölgelere göre 1-100 mcg/L konsantrasyonlarda az miktarda manganez içerebilmektedir.
Manganez konsantrasyonları anne sütünde 3-10 mcg/L ve inek sütü bazlı bebek mamalarında 30-100 mcg/L'dir. Soya bazlı bebek mamalarının süt bazlı mamalara göre 200-300 mcg/L gibi daha yüksek manganez miktarlarına sahip olduğu görülmüştür.
ÇİNKO
Çinkonun Bağışıklık Sistemimiz Üzerindeki Etkileri
Çinko hayati öneme sahip bir mineraldir. Öyle ki vücudumuzda demirden sonra en çok bulunan ikinci mineraldir. Yani her hücrede bulunmaktadır. Vücutta bu denli yer alması, eksikliği ile birçok probleme de neden olmasına yol açmaktadır. Çinko dendiği zaman ön plana çıkan faydalardan bir tanesi bağışıklık sistemini desteklemesidir. Çinko immün hücre fonksiyonu ve hücre sinyalinin yeterince hızlı bir şekilde harekete geçmesi için oldukça önemlidir. Yani çinko eksikliği bağışıklıkta zayıflığına neden olabilir. Yeterli miktarda çinko içerikli beslenmek veya takviye almak bağışıklık hücrelerini uyararak oksidatif stresi azaltmaktadır. Yapılan araştırmalar vücuda yeterli miktarda çinko almanın soğuk algınlığı süresini azaltabileceğini ve enfeksiyon riskini düşürebileceğini göstermektedir. Çinko bağışıklık sistemi hücrelerinin görevlerini yapabilmeleri içi hayati öneme sahiptir. Yedi klinik çalışmanın değerlendirildiği bir meta-analizde, günde 80-92 miligram (mg) miktarda alınan çinkonun soğuk algınlığının süresini %33'e kadar azaltabileceğini göstermiştir.
Çinko İçin Günlük Önerilen Alım Miktarı
Yeterli miktarda çinko almak vücut sağlığı için çok önemlidir. Eğer tıbbi bir durum çinko emilimini engellemiyorsa, günlük önerilen miktar 10 mg şeklindedir. Çinkonun tolere edilebilir en üst seviyesi ise günde 40 mg’dır. Ancak bu, yüksek dozda takviye alması gerekebilecek çinko eksikliği olan kişiler için geçerli bir durum değildir.
Çinko Kaynakları
DV=Günlük Değer*
En yüksek çinko içeriğine sahip besinlerin başında deniz ürünleri, et ve balık gelmektedir. Fasulye, sert kabuklu yemişler ve tam tahıllar da çinko içerir, ancak bu gıdalardaki çinkonun biyoyararlanımı hayvansal gıdalardakinden daha düşüktür. Yumurta ve süt ürünleri de çinko içerir. Meyve ve sebzeler ise çok az miktarda çinko içermektedir.
Referanslar:
- 1. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Manganese-HealthProfessional/
- 2. Pham-Huy, L. A., He, H., & Pham-Huy, C. (2008). Free radicals, antioxidants in disease and health. International journal of biomedical science : IJBS, 4(2), 89–96.
- 3. İnsan Biyokimyası, Onat T, Emerk K, Sözmen EY. Palme Yayınları, 2002; sayfa: 529-538
- 4. Robbins, D., & Zhao, Y. (2014). Manganese superoxide dismutase in cancer prevention. Antioxidants & redox signaling, 20(10), 1628–1645. https://doi.org/10.1089/ars.2013.5297
- 5. Chen, P., Bornhorst, J., & Aschner, M. (2018). Manganese metabolism in humans. Frontiers in bioscience (Landmark edition), 23, 1655–1679. https://doi.org/10.2741/4665
- 6. Ansari TM, Ikram N, Najam-ul-Haq M, Fayyaz I, Fayyaz Q, Ghafoor I, et al. Essential Trace Metal (Zinc, Manganese, Copper and Iron) Levels in Plants of Medicinal Importance. J Biol Sci 2004;4(2):95-9.
- 7. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-HealthProfessional/
- 8. Hemilä H. (2017). Zinc lozenges and the common cold: a meta-analysis comparing zinc acetate and zinc gluconate, and the role of zinc dosage. JRSM open, 8(5), 2054270417694291. https://doi.org/10.1177/2054270417694291
- 9. Wessels, I., Fischer, H. J., & Rink, L. (2021). Dietary and Physiological Effects of Zinc on the Immune System. Annual review of nutrition, 41, 133–175. https://doi.org/10.1146/annurev-nutr-122019-120635
- 10. Hemilä H. (2017). Zinc lozenges and the common cold: a meta-analysis comparing zinc acetate and zinc gluconate, and the role of zinc dosage. JRSM open, 8(5), 2054270417694291. https://doi.org/10.1177/2054270417694291
- 11. U. S. Food and Drug Administration. Food Labeling: Revision of the Nutrition and Supplement Facts Labels. 2016.
- 12. National Institutes of Health. Dietary Supplement Label Database. 2018.
- 13. 2022 Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER)
Tablolar:
- 1. Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc Washington, DC: National Academy Press; 2001.
- 2. Lonnerdal B. Nutritional aspects of soy formula. Acta Paediatr Suppl 1994;402:105-8.
- 3. U.S. Department of Agriculture. FoodData Central. 2022.
