Karaciğerin en sık görülen tümörü : Hepatoselüler Karsinom
Giriş
Hepatosellüler karsinom (HCC), primer karaciğer kanserleri arasında en sık görülen ve dünyadaki tüm karaciğer kanseri vakalarının yaklaşık %75-85'ini oluşturan bir hastalıktır.
Karaciğerin ana fonksiyonel hücreleri olan hepatositlerden kaynaklanır ve tipik olarak viral hepatit, siroz ve alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı gibi kronik karaciğer hastalıkları ile ilişkilidir.
Risk Faktörleri
Kronik viral hepatit, özellikle hepatit B ve C, küresel olarak vakaların yaklaşık %80'ini oluşturan önemli bir risk faktörüdür. Diğer risk faktörleri arasında alkol kullanımı, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NASH) ve otoimmün karaciğer hastalıkları gibi çeşitli etiyolojilerden kaynaklanabilen siroz bulunur. Aflatoksin maruziyeti ve kalıtsal hemokromatoz ve alfa-1 antitripsin eksikliği gibi bazı genetik durumlar da HCC riskini artırır.
Belirtiler
Hepatosellüler karsinomun klinik prezentasyonu hastalığın evresine bağlı olarak değişebilir. Erken evrelerde, hastalar asemptomatik olabilir veya yorgunluk, kilo kaybı, hafif karın rahatsızlığı gibi spesifik olmayan semptomlara sahip olabilir. Hastalık ilerledikçe sarılık, karın ağrısı, asit (karın bölgesinde sıvı birikmesi) ve hepatomegali (karaciğerin büyümesi) gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bazı hastalar eritrositoz veya hiperkalsemi gibi paraneoplastik sendromlarla da başvurabilir.
Tanı
Hepatosellüler karsinomun erken tanısı tedavi sonuçları için çok önemlidir. Görüntüleme yöntemleri, serum tümör belirteçleri ve karaciğer biyopsisi gibi çeşitli tanı araçları mevcuttur. Ultrasonografi (USG), bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG); karaciğer lezyonlarının saptanmasında ve özelliklerinin değerlendirilmesinde yaygın olarak kullanılan görüntüleme yöntemleridir. Serum alfa-fetoprotein (AFP), duyarlılığı ve özgüllüğü sınırlı olmakla birlikte HCC'de yükselebilen bir tümör belirtecidir. Karaciğer biyopsisi, tümör dokusunun histopatolojik incelemesine izin veren kesin tanı için altın standart olmaya devam etmektedir.
Evreleme ve Prognoz
Evreleme sistemleri, hepatosellüler karsinomun hastalığın derecesine göre sınıflandırılmasına yardımcı olur, prognoz ve tedavi stratejilerinin belirlenmesinde yardımcı olur. Barcelona Clinic Karaciğer Kanseri (BCLC) evreleme sistemi yaygın olarak kullanılmaktadır ve tümör boyutunu, lezyon sayısını, vasküler invazyonu, karaciğer fonksiyonunu ve performans durumunu değerlendirir. Hastaları erken evre lokalize hastalıktan (BCLC 0-A) uzak metastazı olan ileri evre hastalığa (BCLC D) kadar farklı aşamalara ayırır. Tanı evresi, tedavi seçeneklerini ve prognozu belirlemede çok önemli bir faktördür.
Tedavi Seçenekleri
Hepatosellüler karsinom için tedavi seçenekleri; hastalığın evresi, karaciğer fonksiyonu ve hastanın genel sağlık durumu gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Erken evre HCC için küratif tedaviler cerrahi rezeksiyon, karaciğer transplantasyonu, radyofrekans ablasyon (RFA) ve perkütan etanol enjeksiyonu (PEI) gibi ablatif tedavileri içerir. Lokal olarak ilerlemiş veya rezeke edilemeyen HCC, transarteriyel kemoembolizasyon (TACE), radyoembolizasyon (TARE) veya hedefe yönelik ajanlar ve immünoterapi gibi sistemik tedavilerle tedavi edilebilir. Semptom yönetimi ve palyatif tedaviler de dahil olmak üzere destekleyici bakım önlemleri, ileri evre hastalıkta çok önemli bir rol oynamaktadır.
Mevcut ve Gelecekte Beklenen Tedaviler
HCC'nin moleküler patogenezinin anlaşılmasındaki son gelişmeler, yeni hedefe yönelik tedavilerin ve immünoterapilerin geliştirilmesine yol açmıştır. Tirozin kinaz inhibitörleri ve immün kontrol noktası inhibitörleri, ileri HCC'li hastalarda umut verici sonuçlar vermiştir. Devam eden araştırmalar, hasta seçimi için biyobelirteçlerin belirlenmesine ve tedavi sonuçlarının iyileştirilmesi için kombinasyon terapilerinin geliştirilmesine odaklanmaktadır.
Özetle;
Hepatosellüler karsinom, özellikle kronik viral hepatit ve siroz prevalansının yüksek olduğu bölgelerde, önemli bir küresel sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Erken teşhis, doğru evreleme ve uygun tedavi seçimi hasta sonuçlarının iyileştirilmesi için hayati öneme sahiptir. HCC'nin altında yatan moleküler mekanizmalar hakkındaki anlayışımız artmaya devam ettikçe, hedefe yönelik tedavilerde ve immünoterapilerde daha fazla ilerleme bekleyebiliriz.
Referans:
1. Forner A, Reig M, Bruix J. Hepatocellular carcinoma. Lancet. 2018;391(10127):1301-1314.
2. European Association for the Study of the Liver. EASL Clinical Practice Guidelines: Management of hepatocellular carcinoma. J Hepatol. 2018;69(1):182-236.
3. El-Serag HB. Hepatocellular carcinoma. N Engl J Med. 2011;365(12):1118-1127.
4. Bruix J, Sherman M; American Association for the Study of Liver Diseases. Management of hepatocellular carcinoma: an update. Hepatology. 2011;53(3):1020-1022.
5. Villanueva A. Hepatocellular carcinoma. N Engl J Med. 2019;380(15):1450-1462.
