Yeni Doğan Bebeklerde Sarılık Riskini Azaltmak İçin Öneriler

Sarılık, yeni doğan bebeklerin yaklaşık %60’ında görülürken genellikle de geçici ve fizyolojik bir durum olarak kabul edilir. Ancak bazı durumlarda dikkatle izlenmesi ve uygun şekilde müdahale edilmesi gereken önemli bir soruna da dönüşebilir. Bu yazımızda yeni doğan bebeklerde sarılık neden olur, nasıl anlaşılır ve bu risk nasıl azaltılır gibi soruları yanıtlayarak hem tıbbi hem de doğal önerilere yer vereceğiz.

Yeni doğan sarılığı neden olur sorusunun aslında basit bir yanıtı vardır. Bu durum kandaki bilirubin adlı maddenin yükselmesi sonucu bebeğin cildinin ve göz aklarının sararmasıyla ortaya çıkar. Doğum sonrası bebeklerin karaciğeri henüz tam olarak gelişmediği için bilirubini yeterince hızlı şekilde parçalayamaz ve vücuttan atamazlar. Bu da yenidoğanlarda sarılık belirtileri olarak kendini gösterir. Ayrıca prematüre doğum, anne ile bebek arasında kan grubu uyuşmazlığı, doğumda zedelenme sonucu iç kanama yaşanması, emzirme yetersizliği veya ailede daha önce sarılık öyküsü olması da sarılığın oluşmasına zemin hazırlayabilir.¹

Bebeklerde sarılık nasıl anlaşılır sorusuna yanıt olarak en yaygın belirtileri sıralayabiliriz. Yüz, göğüs ve karında başlayan sarımsı cilt rengi, göz aklarında sararma, bebekte halsizlik, emmeme ya da uykulu olma hali olması koyu sarı idrar ve ileri düzeyde soluk renkli dışkı şeklindedir. Eğer bu ve benzeri belirtiler gözlemleniyorsa zaman kaybetmeden doktora gidilmelidir.^1,2

Yeni Doğanlarda Sarılık Riski Nasıl Azaltılır?

Sarılık riski nasıl azaltılır için hem kolay uygulanabilir hem de etkili öneriler olarak şunları sıralayabiliriz.

3.Erken ve sık emzirme yapılmalıdır. Anne sütü ve sarılık ilişkisi düşünüldüğünden daha önemlidir. Bebeğin bağırsaklarının hareketlerini artıran anne sütü aynı zamanda bilirubinin vücuttan atılmasına da yardımcı olur. İlk günlerde 2-3 saatte bir emzirme, sarılık riskini ciddi ölçüde azaltır.^1,3

4.Güneş ışığı bebeklerde sarılığa etkisi açısından önemli bir başka unsurdur. Sabah saatlerinde güneş çok yakıcı değilken bebeği camdan gelen doğal ışığa maruz bırakmak bilirubin seviyesinin düşmesine katkı sağlayabilir. Bu yöntem yenidoğan sarılığı doğal çözümler arasında en yaygın olanıdır.^3,4,5

5.Düzenli takip edilmeli ve kontroller aksatılmamalıdır. Doğumdan sonra ilk hafta içinde yapılan rutin kan testleri ile bilirubin seviyesi ölçülmelidir. Gerekirse de fototerapi gibi yenidoğanlarda sarılık tedavisi yöntemleri de değerlendirilmelidir.^1,6

Bebeklerde sarılık değeri kaç olmalı sorusu da ebeveynlerin sıkça sorduğu önemli bir konudur. Sağlıklı ve zamanında doğmuş olan bebeklerde bilirubin düzeyinin 12 mg/dL’nin altında olması beklenir. Prematüre bebeklerde bu sınır daha düşüktür. Değerlerin yükselmesi durumunda doktorunuz yenidoğan sarılığı kontrol altına alma amacıyla çeşitli tedavi seçeneklerini devreye sokacaktır. Sarılık kaç günde geçer sorusunun yanıtı ise bebeğin genel sağlık durumuna, doğum haftasına ve sarılığın şiddetine bağlıdır. Yenidoğan sarılığı ne zaman geçer sorusuna da doğumdan sonraki 2. veya 3. gün başlar ve 1-2 hafta içinde kendiliğinden geçer şeklinde cevap verebiliriz. Ancak bazı durumlarda daha uzun sürebilir. 2 haftadan uzun süren sarılık durumlarında ise ileri tetkikler ve tedaviler gerekebilir.^7,8,9

Sarılığa İyi Gelen Şeyler: Beslenme ve Evde Uygulanabilecek Doğal Yöntemler

Evde uygulanabilecek bazı yöntemler de doktor önerileriyle birlikte destekleyici olabilir. Ancak bu yöntemlerin tıbbi tedavinin yerini asla tutmayacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Evde yapılacak doğal yöntemler için ilk önce sarılık olan bebek nasıl beslenmeli sorusuna yanıt vermek doğru olacaktır. Sık emzirmeyle bebeğin sıvı alımı artırılmalıdır. Bazen doktor önerisiyle anne sütüne ek olarak mama da gerekebilir. Bu süreç içerisinde anne kendi beslenmesine de dikkat etmelidir. Sarılık sürecinde C vitamini, yeşil yapraklı sebzeler ve bol sıvı tüketmelidir.^10,11

Sarılık için evde ne yapılmalı sorusuna ise bebeğin altı kuru ve temiz tutulmalı, emzirme sırasında bebeğin doğru pozisyonda olduğundan emin olunmalı ve gözlem yapılmalı şeklinde cevap verebiliriz. Yalancı iyileşmelere karşı dikkatli olmak ve bebekte olan aşırı uyku hali ile emmeme durumlarına dikkat etmek de bebeklerde sarılıkta dikkat edilmesi gerekenler arasında yer alır.^11,12

Kaynakça

1. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22263-jaundice-in-newborns
2. https://www.nhs.uk/conditions/jaundice-newborn/symptoms/
3. https://monadnockcommunityhospital.com/services/pediatrics/jaundice-and-your-newborn/
4. https://gemhospitals.com/blog/sun-exposure-assist-in-jaundice-management
5. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8259558/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532930/#:~:text=The%20AAP%20recommends%20an%20infant's,be%20measured%20before%20discharge%20home.
7. https://www.vinmec.com/eng/blog/bilirubin-index-jaundice-in-newborns-en#:~:text=Normal%20bilirubin%20levels%20index%20are,1%20%2D%2017%20%CE%BCmol%2FL.
8. https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2002/0215/p599.html/1000#:~:text=Although%20the%20risk%20of%20bilirubin,428%20%CE%BC%20mol%20per%20L).&text=In%20the%20term%20newborn%20with,per%20L)%20is%20a%20concern.
9. https://www.nhs.uk/conditions/jaundice-newborn/treatment/#:~:text=Most%20babies%20with%20jaundice%20do,any%20harm%20to%20your%20baby.
10. https://www.cdc.gov/breastfeeding-special-circumstances/hcp/illnesses-conditions/jaundice.html#:~:text=Most%20newborns%20with%20jaundice%20can%20breastfeed,for%2012%20to%2048%20hours.
11. https://www.lybrate.com/topic/home-remedies-for-jaundice

#yeni doğan bebeklerde sarılık yenidoğan sarılığı neden olur yenidoğan sarılığı ne zaman geçer bebeklerde sarılık nasıl anlaşılır sarılık riski nasıl azaltılır yenidoğanlarda sarılık belirtileri