Hipertansiyon, dünya çapında artan bir halk sağlığı sorunudur. Hipertansiyon nedir? Kısaca, kan basıncının sürekli olarak yüksek olması durumudur. Kan basıncı, kalp kan pompaladığında dolaşan kanın damar duvarlarına uyguladığı kuvvete denir. Normalde belli bir değerde olmalıdır. Ancak hipertansiyon uzun süre belirti vermeyebilir. Hipertansiyon belirtileri gözlenmezse, zamanla kalp hastalıkları, böbrek hastalıkları ve diğer ciddi sağlık sorunları riskini artırabilir.
Ülkemizde her 3 kişiden biri hipertansiyon hastası olup, %46 hastanın tansiyon seviyeleri kontrol altında değildir. Hipertansiyon genellikle primer ve sekonder hipertansiyon olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Primer hipertansiyonda altta belirli bir neden yatmaz ve çoğu hipertansiyon vakası bu grupta yer alırken sekonder hipertansiyonda altta yatan nedeni vardır ve genellikle böbrek hastalığı, hormonal dengesizlikler gibi sağlık sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
Hipertansiyonun teşhisi, kan basıncının belirli bir süre boyunca ölçülmesini içerir. Normal bir yetişkinde kan basıncı çoğunlukla 120/80 mm Hg civarındadır. Hipertansiyon teşhisi konulabilmesi için kan basıncının sürekli olarak 140/90 mm Hg veya daha yüksek ölçülmesi gerekmektedir.
Hipertansiyonun doğru bir şekilde ölçülmesi, tedavi planının belirlenmesi ve hastalık kontrolünün sağlanması açısından oldukça önemlidir. Doğru tansiyon ölçümü yapmak için aşağıdaki adımlara dikkat edilmelidir:
Hem sağlık uzmanları hem de bireyler, doğru ölçüm tekniklerini öğrenmelidir ve düzenli olarak kişilerin kan basıncı kontrol edilmelidir.
Tedavinin ilk aşaması farkındalık ve yaşam tarzı değişiklikleri olarak söylenebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisiyle birlikte hipertansiyon tedavisinde etkilidir. Yaşam tarzı değişiklikleri, kan basıncı "normal" değerlerden yüksek olan herkes için önerilir.
Sağlıklı yaşam tarzlarını benimsemek, egzersiz yapmak, kilo vermek, meyve ve sebzeler açısından zengin bir diyet yapmak ve önerilen miktardan daha az sodyum almak, alkol tüketiminden kaçınmak ve sigara içmemek, hipertansiyonu önlemek veya kontrol altına almak için etkili yaşam tarzı terapileridir.
Hipertansiyonu olan hastalarda düşük ila orta yoğunlukta antrenmanlar gerekli olup egzersizi güvenli ve etkili hale getirmek için özel programlar yapılmalıdır. Evde veya uzman eşliğinde yapılan egzersiz programları, hipertansiyonun tedavisinde yardımcı tedavi olabilir ve risk faktörlerinin azaltılmasına katkı sağlayabilir.
Egzersiz; arteriyel hipertansiyonun etkilerini önlemekte veya azaltmada önemli bir rol oynar, hipertansiyonu olan bireyler arasında koruyucu etki gösterir.
Diyet uygulamaları, hafif hipertansiyonu önleyebilmekte veya kontrol altında tutabilmektedir. En çok uygulananlar, meyve, sebze ve düşük yağlı süt ürünleri bakımından zengin olan diyet uygulamaları, Hipertansiyonu Durdurma (DASH) diyeti ve DASH düşük sodyum diyetidir. Hipertansiyonu olan hastalarda sodyum alımının azaltılması, kan basıncının düşürülmesinde etkili olmaktadır.
Yaygın olarak tanıtılan DASH diyeti, Akdeniz diyeti gibi diğer diyetler ise hipertansiyonun kontrolünü destekleyen önemli bir terapötik yaşam tarzı değişikliğidir. Bu beslenme yönergeleri, meyve, sebze, tahıl, süt ürünleri ve potasyum, magnezyum, kalsiyum ve fosfor açısından zengin gıdaların tüketimini önermektedir. Sodyum alımının kısıtlanması, kan basıncını düşürmede oldukça önemlidir. Diyet uygulamaları diğer tedavi uygulamalarına oldukça destek olan yöntemlerdendir.
Stresli yaşam tarzından, depresyondan ve anksiyeteden kaçınmak da yüksek kan basıncını azaltmaya yardımcı olmaktadır. Ancak, yaşam tarzı değişikliği sürekli uyumu gerektiren dinamik bir süreçtir. Uygulandığı takdirde kan basıncının azaltılmasında ve hipertansiyonu olan hastalarda farmakolojik tedavinin yanında yardımcı bir tedavi seçeneği oluşturulmasında katkı sağlar.
Hipertansiyon tedavi edilmezse, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, bu nedenle düzenli kan basıncı kontrolü, yaşam tarzı değişiklikleri ve uygun tedavi önemlidir.
Kaynakça
Nobel İlaç’ın Sağlık Profesyonellerine Yönelik Dijital Platformu
