Doğru Nefes Alın: Astım ve KOAH Yönetiminde Yanlış Teknikle İnhaler İlaç Kullanımının Hastalar Üzerindeki Etkisi
Astım ve Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen iki yaygın solunum yolu rahatsızlığıdır. İnhaler ilaçlar, bu hastalıkların tedavisinin temel taşıdır, semptomlardan kurtulmayı sağlar ve genel akciğer fonksiyonunu iyileştirir. Bununla birlikte, inhaler ilaçların yanlış şekilde kullanımı, hastalar için zararlı sonuçlar doğurabilecek yaygın bir sorundur. Bu yazımızda astım ve KOAH hastalarında yanlış teknikle inhaler ilaç kullanımının çeşitli yönleri ve potansiyel sonuçlarından bahsedeceğiz.
Uygun İnhaler Tekniği Kullanımının Önemi
İnhaler, akciğerlere ve akciğerler aracılığıyla vücuda ilaç salımı için kullanılan tıbbi cihazdır. Astım ve KOAH için inhaler ilaçlar; ölçülü doz inhaler (ÖDİ), kuru toz inhaler (KTİ) ve nebülizatör (sıvı şekilde bulunan ilaçları hastanın soluyabileceği parçacıklar haline getiren cihaz) olmak üzere üç çeşittir. Her inhaler tipinin doğru kullanım için özel talimatları vardır ve ilacın akciğerlere etkili bir şekilde verilmesi için doğru teknik çok önemlidir.
1- Azalmış İlaç Etkinliği:
Yanlış teknikle inhaler kullanımı, akciğerlere yetersiz ilaç verilmesine neden olabilir, bu da ilacın, semptomları kontrol etmedeki ve alevlenmeleri önlemedeki etkinliğini azaltır.
2- Kötü Semptom Kontrolü:
İnhalerini sürekli olarak yanlış kullanan hastalar, nefes darlığı, hırıltılı solunum ve öksürük gibi devam eden semptomlar yaşayabilir ve bu da yaşam kalitelerinin düşmesine neden olabilir.
3- Kurtarıcı İlaçlara olan Güvenin Artması:
Yanlış teknikle inhaler kullanımı olan hastalar, akut semptomların giderilmesi için tasarlanmış kurtarıcı inhaler ilaçlarına daha fazla güvenebilirler. Bu aşırı kullanım, potansiyel yan etkilere ve kontrolsüz semptomlara yol açabilir.
İnhaler Kullanımında Sık Karşılaşılan Hatalar
Birkaç yaygın hata, inhalerin yanlış teknikle kullanımı ile ilişkilidir. Bunlar:
1- Zayıf El-Akciğer Koordinasyonu:
Hastalar genellikle nefeslerini, inhaler aktivasyonu ile koordine etmekte zorlanırlar ve bu da akciğerlere daha az ilaç ulaşmasına neden olur.
2- İnhalerin Hazırlanması:
Bazı inhaler ilaçlar, uygun ilaç dozunun verilmesini sağlamak için öncesinde cihaz hazırlığı gerektirir. Bu adımı atlamak, düşük dozlamaya yol açabilir.
3- Yanlış İnhalasyon Tekniği:
Hastalar çok hızlı veya çok yavaş nefes alabilirler, bu da ilacın akciğerlerde birikimini etkiler.
4- Ara Parça Cihazlarının (Spacer) İhmal Edilmesi:
Ara parça cihazları (Spacer) özellikle ÖDİ'lerde ilaç dağıtımını iyileştirmek için kullanılır. Bunları yönlendirildiği gibi kullanmayan hastalar ilaç etkinliğinde azalma yaşayabilir.
Yanlış Teknikle İnhaler İlaç Kullanımının Sonuçları
Yanlış teknikle inhaler ilaç kullanımının sonuçları önemli olabilir:
1- Hastalığın İlerlemesi:
Yanlış teknikle inhaler kullanımına bağlı gelişen kontrolsüz semptomlar astım ve KOAH hastalarında hastalığın ilerlemesine yol açarak potansiyel olarak geri dönüşümsüz akciğer hasarına neden olabilir.
2- Artan Hastane Yatışları:
Hastalıkları kötü yönetilen hastalar, hastaneye yatış gerektiren, sağlık maliyetlerini artıran ve komplikasyon riski taşıyan alevlenmeler yaşayabilir.
3- Yaşam Kalitesinin Düşmesi:
Kalıcı semptomlar ve sık alevlenmeler, hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltabilir, günlük aktivitelerini ve zihinsel refahını etkileyebilir.
4- Sağlık Yükü:
Sağlık sistemleri, hastalar kontrolsüz astım veya KOAH nedeniyle daha sık tıbbi yardıma ihtiyaç duyduklarında artan bir yükle karşı karşıyadır.
Sonuç olarak; doğru teknikle inhaler kullanımı astım ve KOAH tedavisinde çok önemlidir. İnhaler ilaçları yanlış teknikle kullanan hastalar, ilaç etkinliğinde azalma, zayıf semptom kontrolü ve yaşam kalitesinde düşme yaşayabilir. Sağlık uzmanları, hastaları uygun inhaler kullanımı konusunda eğitmeli, gösterimler sunmalı ve optimal hastalık yönetimini sağlamak için tekniği düzenli olarak değerlendirmelidir. İnhaler ilaçların yanlış kullanımının ele alınması, astım ve KOAH hastaları için daha iyi sonuçlara, sağlık maliyetlerinin azalmasına ve yaşam kalitesinin artmasına vesile olabilir.
Referanslar:
1. Global Initiative for Asthma (GINA). (2021). Global Strategy for Asthma Management and Prevention. https://ginasthma.org/wp-content/uploads/2021/05/GINA-Main-Report-2021-V2-WMS.pdf
2. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). (2021). Global Strategy for Diagnosis, Management, and Prevention of COPD. https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
3. Lavorini, F., Magnan, A., Dubus, J. C., Voshaar, T., Corbetta, L., Broeders, M., ... & Levy, M. L. (2011). Effect of incorrect use of dry powder inhalers on management of patients with asthma and COPD. Respiratory Medicine, 105(6), 930-938.
4. Melani, A. S., Bonavia, M., Cilenti, V., Cinti, C., Lodi, M., Martucci, P., ... & Neri, M. (2011). Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respiratory Medicine, 105(6), 930-938.
