Epilepsi - Farkındalığınız Fark Yaratır

epilepsi_farkindaligi_2022

Epilepsi, beynin devamlı epileptik nöbet oluşturmaya yatkınlığı ile tanımlanan, belirti-bulgu kompleksleri ile karakterize bir hastalık olarak ifade edilirken “Epileptik Nöbet” anormal artmış veya senkronize nöronal aktivite, artmış elektriksel deşarj sonrası ortaya çıkan geçici belirti ve bulgular olarak tanımlanmaktadır.

Epilepsi nöbetleri hastadan hastaya çeşitlilik gösterebilir. Bazı hastaların nöbetleri şiddetli titremeler, bayılma ve yere düşme gibi çevredekiler tarafından fark edilebilecek düzeyde olurken bazı hastaların nöbetleri kısmi titreme veya birkaç saniyeliğine donup kalma şeklinde olabilir. Bu durumlara dil ısırma, dilin geri kaçması ve idrar kaçırma gibi bilinç dışı durumlar eşlik edebilir. Hatta bazı nöbet çeşitlerinde hasta o an nöbet geçirdiğini fark etmeyebilir. Örneğin “absans nöbet” olarak adlandırılan saniyeler süren dalma şeklinde olabilir. Bazı nöbetlerde; nöbetleri bittikten sonra hasta zamanın geçtiğini ve bazı anılarının eksik olduğunu anlar. Bir dinleme esnasında dinlediği konu artık geçmiştir, izlediği filmde sahneler ilerlemiştir, yolculukta ise yolun bazı kısımlarını gördüğünü hatırlayamamaktadır (…). Bu sebeplerden ötürü nöbetler okul ve iş hayatını etkileyebilmektedir ve kontrol altına alınması önemlidir.

Stres, aşırı yorgunluk, uykusuzluk, yüksek kafein, alkol, yanıp sönen ışıklar gibi faktörler epilepsi nöbetlerini tetikleyebilecek faktörlerdir. Bazı nöbet tipleri kişiyi riske atabildiği için (yere düşme, bayılma ve farkındalığı yitirme gibi) nöbetlerin kontrol altına alınması ve ev düzenini kişinin en az yaralanacağı şekilde düzenlenmesi çok önemlidir. Örneğin sivri köşelerin yuvarlaklaştırılması, mutfakta duman detektörü kullanılması, ısıtıcı ve kaloriferlerin üzerine düşmeyi önleyecek tedbirler almak, oda kapılarını kilitlemekten kaçınmak… Bu önlemleri almak, düzenli doktor kontrollerine gitmek ve tedavi sürekliliğini sağlamak hastanın sağlığı açısından şarttır. Bazı epilepsi hastaları nöbetlerinin takibini yapmak amacıyla takvim veya günlük tutmayı da tercih edebilir.1

Epilepsi hastalığı olan kişilerde, toplumun tepkisinden kaçınma amacıyla kendini insanlardan soyutlama ve bu durumun ilerlemesi sonucu depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar meydana gelebilir. Bu sebepten ötürü hem epilepsi hastaları hem de çevresindeki kişiler için psikolojik iyilik halini korumak çok önemlidir. Epilepsi hastalarının günlük hayatta yaşadıkları sorunlardan ve hissettiklerinden bahsetmekten kaçınmaması, güvenilir kişilerden yardım istemekten çekinmemesi, sağlık profesyonellerine ve çevrelerine durumlarını doğru bir biçimde aktarabilmesi ve belki acil durumlarda ne yapmaları gerektiği hakkında onları bilgilendirebilmeleri önemlidir.

Bunların yanında ortak yaşam alanlarında, özellikle çocuklar için okullarda öğretmenlerin epilepsi hakkında bilgilendirilmesi önemlidir. Eğer epilepsi farkındalığı sağlanırsa herhangi bir nöbet durumunda hastaya yardımcı olunabilir, gerekli durumlarda doğru müdahale ile hastanın hayati tehlikesi önlenebilir. Nöbet geçiren kişiler için uygulanacak ilk yardım ile nöbet süreci bitene kadar hastanın güvenliği sağlanır ve olumsuz bir durumda bilinçli kişi farkına varıp hastayı sağlık kuruluşlarına ulaştırabilir. İlaçlarının takibi konusunda hastaya yardımcı olabilir. Çalışma ortamında da hasta için olumsuz olabilecek şartlar ve durumlar önlenebilir.

Epilepsi hastalarının aileleri veya yakın çevreleri için epilepsinin ne olduğunu tam ve doğru bir biçimde bilmek, acil durumlarda temel müdahalelerde ve psikolojik destekte bulunabilmek önemlidir.

Bugün neredeyse yüz kişiden biri epilepsi hastasıyken hasta kişiler bu durumlarından söz etmekten çekiniyor. Epilepsinin artık doğa üstü güçlerden* kaynaklanmadığı bilinmesine rağmen hastaların çoğu ortaya çıkana kadar gizli tutmayı tercih ediyor. Bunun bir sebebi, etiketlenme korkusu.

Hasta mahremiyeti bir kenara bırakılmaksızın kişinin yaşamını önemli ölçüde etkileyen tıbbi durumların farkında olunması pek çok olumsuzluğun önüne geçebilir. Fakat bunun için toplumun da bilinçlendirilmesi ve farkındalığın artması gerekir.

Merkezi sinir sistemi kaynaklı, psikolojik veya nörolojik rahatsızlıklar başta olmak üzere hastalığa ve hastalara bakış açımızı değiştirirsek, öğrendiğimizde daha ılımlı bir tutumla yaklaşırsak yaşamı onlar için kolaylaştırabiliriz. Görünen engellerin yanı sıra görünmeyen engelleri olan bireyleri de ötekileştirmeden, geri planda bırakmak yerine koruyarak, yardımcı olarak ve yardıma ihtiyaçları olduğunda hazır olarak onlar için daha huzurlu bir dünya oluşturabiliriz.

Eğer epilepsi nöbeti geçiren biri ile karşılaşırsanız:

  • Öncelikle panik olmayın 
  • Nöbeti durdurmaya çalışmayın, sürecin yaşanmasına izin verin 
  • Hastanın rahat bir pozisyonda olduğundan emin olun 
  • Hastanın etrafında ona zarar verebilecek objeler olmadığından emin olun 
  • Hasta yatar pozisyonda ise başının altına yastık gibi yumuşak bir şey koyun ve dar kıyafetleri var ise gevşetin 
  • Hastaya su içirmeye veya ağzına bir şey koymaya çalışmayın 
  • Eğer hastanın ağzında besin var ise boğazına kaçıp soluk almasını engellemediğinden emin olun, mümkünse alın veya kenara kaydırın 
  • Nöbet süresini tutun eğer nöbet beş dakikadan uzun sürerse ambulansı arayın 
  • Hasta yatar pozisyonda ise nöbet sürecinin sonuna doğru gelirken şiddeti azaldığında hastayı güvenli bir alanda yavaşça yan çevirin 
  • Uyanana kadar hastanın yanından ayrılmayın 
  • Hastalar nöbet sonunda kısmi hafıza kaybı yaşayabilir ve yorgun hissedebilir. Güvende ve iyi hissettiklerinden emin olana kadar hastanın yanında kalın.

Farkındalığınız, fark yaratır.

Referans:

  1. https://www.nhs.uk/conditions/epilepsy/living-with/

Daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunmak ve hizmetlerimizi daha etkin sunmak için, üçüncü kişilere ait olanlar da dahil, çerezler ve benzer teknolojiler kullanmaktayız. Detaylı bilgi için Gizlilik Politikası’nı ve Çerez Politikası’nı. inceleyebilirsiniz.