Kendinizi günlük işlerinizi yapamayacak kadar yorgun hissediyor olabilirsiniz ya da sosyal hayattan uzaklaşma isteğiniz olabilir veya iş verimliliğinizde düşme olabilir. Bu ve buna benzer durumlar günümüzde oldukça sık karşılaşılan psikolojik sorunlar arasındadır. Bu belirtilerin nedeni öncesinde belirtilerin temeli olan yorgunluğu açıklamak daha doğru olacaktır.
Yorgunluk genel olarak her insanda ortaya çıkabilen fiziksel bitkinlik ve enerji kaybı halidir. Ancak bazı durumlarda yorgunluk kalıcı ve tekrarlayan bir duruma dönüşebilir. Kronik yorgunluğunuz varsa sabahları hiç uyumamış gibi uyanabilir, gün boyu bitkin hissedebilirsiniz.
Yorgunluk bir semptom olarak da ortaya çıkabilir. Alerjik rinit, anemi, depresyon, kronik böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, akciğer hastalığı veya enfeksiyon hastalıkları gibi rahatsızlıkların belirtisi de olabilir. Ancak kronik yorgunluk sendromu herhangi bir hastalıktan bağımsız olarak gelişen beyin, kaslar, sindirim sistemi, kalp üzerinde etkili olan bir rahatsızlıktır.
Kronik Yorgunluk Belirtileri Nelerdir?
Kronik yorgunluk yaşayan kişilerde birbirinden farklı semptomlar görülebilir. Bu semptomlar çok kısa sürelerde hatta saatten saate değişiklik gösterebilir. Aylar ya da yıllar gibi daha uzun sürelerde de değişebilir. Belirtiler aniden ortaya çıkabileceği gibi zamana yayılabilir. Kronik yorgunluğun genel belirtileri şöyledir;
- Düşünme- konsantrasyon sorunları, hafıza kaybı, sakarlık, kas seğirmesi ve karıncalanma gibi nörokognitif sorunlar,
- Uyku sorunları, bozuklukları,
- Eklem ve kas ağrıları,
- Baş dönmesi, kan basıncında olası değişiklikler,
- Çarpıntı, kalp atış hızında artış, eforla veya ayakta dururken nefes darlığı,
- Işığa, sese, dokunmaya, kokuya, gıdalara, ilaçlara ve kimyasallara karşı hassasiyetler veya alerjiler,
- Mide bulantısı, şişkinlik durumları,
- Kabızlık veya ishal gibi gastrointestinal değişiklikler,
- Boğaz ağrısı ve hassas lenf düğümleri,
- Belirgin kilo değişimleri (aşırı kilo alma veya aşırı kilo vermek),
- İdrar sorunları,
- Sıcaklık değişimlerine karşı aşırı hassasiyet.
Kronik Yorgunluk Sendromu İnsanları Nasıl Etkiler?
Kronik yorgunluk sendromunun şiddetine göre etkileri de farklı olur. Bu rahatsızlığın etkileri zamanla değişebilir, iyileşebilir ya da kötüleşebilir. Bazı hastaların durumu günden güne kötüleşirken bazı hastalarda dalgalı bir etki görülebilir. Kronik yorgunluk sendromunun yaratabileceği etkileri gösteren dört farklı ciddiyet düzeyi vardır.
- Hafif: Hastalık öncesi aktivitede %50 azalma
- Orta: Çoğunlukla eve bağlı
- Şiddetli: Çoğunlukla yatalak
- Çok şiddetli: Tamamen yatalak (Beslenme ve sıvı alımı dâhil temel faaliyetlerde yardıma ihtiyaç duymak)
Çoğu insan için kronik yorgunluk sendromu hayat boyu süren bir hastalıktır. Bazı hastaların durumu stabil kalırken bazı hastaların durumu ciddileşebilir. Tedavi ve desteklerle hastalığın yaşam kalitesi üzerindeki olumsuz etkileri azaltılabilir.
Kronik Yorgunluk Sendromu Tanısı Nasıl Konur?
Kronik yorgunluk tanısının konulabilmesi için kişinin aşağıdaki en az üç belirtiyi gösteriyor olması gerekir;
- En az 6 ay süre ile işlevsellikte önemli ölçüde azalma, kalıcı ve derin yorgunluk hali
- Efor sonrası halsizlik
- Tazelenmeyen uyku
Bu belirtiler tanı kriterlerini karşılamak için gereken minimum belirtilerdir. Bazı durumlarda yorgunluğun nedenin başka bir hastalık olduğu anlaşılabilir.
Kronik Yorgunluk Sendromu Tedavisi
Kronik yorgunluk sendromu tanısı konduktan sonra uzman doktorlar tarafından tedavi planı yapılabilir. Tedavi süreci farklı yaklaşımlara açıktır. Tek bir tedaviden bahsetmek mümkün değildir. Semptomları hafifletmek için çeşitli yöntemler kullanılabilir;
- Ağrıları azaltmaya yönelik ilaçlar,
- Öncelikle kol ve bacaklardaki ve omurgadaki gerginlik alanlarını iyileştiren ve semptomsuz hareket kolaylığını artıran fizik tedavi,
- Dinlenme ve aktivitenin dikkatli bir şekilde dengelenmesini içeren aktivite yönetimi,
- Semptomların kötüleşmesini önlemek için tasarlanmış hafif yoğunluklu aerobik egzersiz,
- Tuz tabletleri, besin takviyeleri ve bitkisel ürünler,
- Stresle başa çıkmanıza yardımcı olacak psikoterapi ve destekleyici danışmanlık.
Belirtilen yöntemler öneri olup hastalığın tedavisi değildir. Uzman hekim ile hastalık sürecinin birlikte yönetilmesi çok önemlidir.
Kaynakça
- 2024. NHS. Chronic fatigue syndrome (CFS/ME)https://www.nhs.uk/conditions/chronic-fatigue-syndrome-cfs/
- 2024. National Library of Medicine & National Institutes of Health. Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome https://medlineplus.gov/myalgicencephalomyelitischronicfatiguesyndrome.html
- Avellaneda Fernández A, Pérez Martín Á, Izquierdo Martínez M, Arruti Bustillo M, Barbado Hernández FJ, de la Cruz Labrado J, Díaz-Delgado Peñas R, Gutiérrez Rivas E, Palacín Delgado C, Rivera Redondo J, Ramón Giménez JR. Chronic fatigue syndrome: aetiology, diagnosis and treatment. BMC Psychiatry. 2009 Oct;23(9):120-129. doi: 10.1186/1471-244X-9-S1-S. PMID: 19857242. DOI: https://bmcpsychiatry.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-244X-9-S1-S1
#kronik yorgunluk sendromu #yorgunluk #kronik yorgunluk belirtileri #yorgunluk tedavisi #yorgunluk nedenleri #psikolojik sorunlar #kronik yorgunluk teşhisi #enerji kaybı #hafıza kaybı #uyku sorunları #