Dünya Artrit Günü 1996’dan beri tüm dünyada kutlanmakta olan küresel bir kampanyadır. Kampanyanın amacı romatizma ve kas-iskelet sistemi hastalıkları hakkındaki farkındalığı artırmaktır.
Her yıl farklı bir temaya sahip olan Dünya Artrit Günü’nün bu yılki teması “Informed Choices, Better Outcomes” yani “Bilinçli Seçimler, Daha İyi Sonuçlar”dır. Bilgiye erişim kolaylaşsa da, yanlış ve yanıltıcı içeriklerin artması, doğru bilgiye ulaşmayı zorlaştırabilir. Bu yılki tema, romatizmal ve kas-iskelet sistemi hastalıklarına sahip bireylerin eklem ağrısı nedenleri hakkında genel sağlıklarını ve yaşam kalitelerini iyileştirmek için sağlık profesyonelleriyle doğru tedavi kararları almalarını teşvik etmektedir.
Bu amaca yönelik olarak artrite daha yakından bakalım. Artrit, eklem ağrısı veya hastalıklarıyla ilgili yüzden fazla romatizmal hastalığı kapsar ve her yaştan insanda görülebilir. Belirtileri, ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığıdır. Bu semptomlar artrit farkındalığı oluşturmanın ne kadar önemli olduğunu gösterir. Artrit hastalarının yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ve hatta yaşam süresini kısaltabilen bir rahatsızlıktır.
Yaygın semptomlar eklem ağrısı, eklemlerde şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığıdır. Bundan dolayı artrit, kişinin hareketliliği ve genel yaşam kalitesi üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilmektedir.
Halk arasında “eklem iltihabı” olarak bilinen artritin en sık görülen iki tipi osteoartrit ve romatoid artrittir.
Osteoartrit esas olarak eklem kıkırdağı, bunun yanı sıra ligamanları ve altındaki kemiği de etkileyen dejeneratif bir eklem hastalığıdır. Bu yapılardaki bozulma zamanla ağrı ve eklem hareketlerinde kısıtlanmaya neden olmaktadır. Önceden yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak düşünülürken, son dönemde eklem yapısı, genetik, lokal enflamasyon, mekanik güçler ve hücresel ve biyomekanik süreç gibi birçok faktörün etkileşimi ile oluştuğu düşünülmektedir. Osteoartrit en sık diz eklemini, sonrasında da el ve kalça eklemlerini tutmaktadır.
Osteoartrit dünya genelinde bireylerin %3,3-3,6’sını etkilemekte ve 43 milyon kişide orta-ileri derecede engelliliğe yol açabilmekte, küresel olarak engelliliğe yol açan hastalıklar arasında ise 11. sırada yer almaktadır.
Osteoartrit, yaşlanma ile ilişkilidir ve genellikle 40 yaşından sonra başlar. Osteoartrit prevalansı yaşla birlikte artmakta ve 55-64 yaş aralığında insidansı pik yapmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) tahminlerine göre tüm dünyada 65 yaş üstü erişkinlerin kabaca yüzde 25’inde bu hastalığa bağlı ağrı ve fonksiyon kaybı vardır.
Osteoartrit tedavisi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak, semptomları hafifletmek ve hastaların yaşam kalitesini artırmak amacıyla uygulanır. Bu tedavi, kilo kontrolü, egzersiz ve eklem koruma yöntemlerini içerir. Hasta eğitimi, eklem koruma yöntemleri, kilo kontrolü ve egzersiz tedavinin önemli parçalarındandır. En uygun tavsiye için bir sağlık profesyoneline danışılmalıdır.
Romatoid artrit, etiyolojisi bilinmeyen, birçok eklemi aynı anda tutabilen, simetrik, eroziv sinovit ve bazen multisistem organ tutulumu ile karakterize kronik seyirli otoimmün enflamatuvar bir hastalıktır. Romatoid artrit sıklıkla simetrik poliartrit ile karakterizedir. En çok eldeki eklemler tutulum görülür.
Eklem dışı hastalık belirtileri romatoid artritli hastaların yüzde 40’ında görülür. Bazen enflamasyon eklemlerin, tendonların ve sinoviyal yapıların dışında da görülebilir. Bu durum nodüllere, serozite, vaskülite ve romatoid akciğer hastalığına neden olabilir.
Prevalansı yaşla birlikte artan romatoid artrit hastalığı kadınlarda daha fazla görülmektedir.
Romatoid artritin etiyolojisi henüz kesin olarak bilinmemekle beraber hastalık, genetik yatkınlığı olan bir kişinin; olayı tetikleyen çevresel faktörler ile karşılaşması ve bu çevresel faktör ortadan kalksa bile, başlamış olan enflamatuvar olayın bağışıklık sisteminde oluşan bozukluklar nedeni ile devam etmesi sonucu gelişir.
Romatoid artritte tedavinin amacı, ağrıyı dindirmek, eklem harabiyetini ve diğer komplikasyonları önlemek ve hastaların günlük aktivitelerini sürdürmesini sağlamak şeklinde özetlenebilir. Bu amaçlara ulaşmada sadece ilaç tedavisi yeterli değildir. Hasta eğitimi, düzenli kontroller ve multidisipliner bir yaklaşım ihmal edilmemelidir. En uygun tavsiye için bir sağlık profesyoneline danışılmalıdır.
Konunun önemine binaen Bakanlığımız “Türkiye Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı (2021-2026)” hazırlamış ve uygulamaya koyarak artrit nedenleri ve etkileri konusunda farkındalığı artırmak, erken tanı, uygun tedavi, izlem ve rehabilitasyon faaliyetlerinin çok paydaşlı bir şekilde yürütülmesi için önemli bir adım atmıştır. Kılavuza aşağıdaki referanslardan ulaşabilirsiniz.
Bugün, artrit farkındalığı oluşturmak için önemli bir gün. Erken teşhis ve tedavi ile yaşam kalitenizi artırabilirsiniz. Artrit tedavi yöntemleri hakkında daha fazla bilgi edinmek ve yaşam kalitenizi artırmak için sağlık profesyonelleriyle görüşmekten çekinmeyin.
Kaynakça
#Dünya Artrit Günü #artrit farkındalığı #osteoartrit belirtileri #romatoid artrit tedavisi #eklem ağrısı nedenleri #artrit tedavi yöntemleri
