Demans hastalığı, yani en bilinen adıyla bunama, zihinsel işlevlerde bozulma ile karakterize olan bir klinik tablodur. Bu durum mesleki performans, ev işleri, mali işler, kendine bakma ve hobiler gibi günlük yaşam aktivitelerinde aksamalara neden olur. Alzheimer hastalığı ise 65 yaş üzerinde erişkinlerde görülen demans hastalıkları arasında en sık karşılanıdır. Kazanılmış entelektüel becerilerin yitirilmesi durumu, antik çağlardan beri bilinen bir sorun olmasına rağmen, Alzheimer Hastalığı ilk kez 1906 yılında Alman nörolog Dr. Alois Alzheimer tarafından tanımlanmıştır. Alzheimer hastalığında, beynin patolojik incelemesinde beyin kabuğunun normale göre incelmiş olduğu ve bazı plakların biriktiği görülmüştür.1
Günümüzde insan ömrünün uzamasıyla artan yaşam beklentisi Alzheimer Hastalığı görülme sıklığında da katlanarak artışa neden olmuştur. Hastalığın sıklığı 65 yaşından sonra her beş yılda bir iki katına çıkmaktadır.2
Alzheimer hastalığının kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bu hastalığın seyri sırasında beyinde hücrelerin ölümüne neden olan amiloid ve tau plakları ile nörofibriler yumaklar adında bazı birikimler gelişir. Aynı zamanda beyin içindeki mesajların iletimini sağlayan kimyasalların eksikliği de görülmektedir.
Bu hastalıkta değiştirilebilen ve değiştirilemeyen bazı risk faktörleri mevcuttur. Başlıca yaş, geçirilmiş depresyon, kalp-damar hastalıkları, ciddi kafa yaralanmaları, Tip 2 diyabet, düşük eğitim seviyesi, genetik olarak APOE4 geni taşıyıcılığı başta olmaz üzere bazı mutasyonlar ve kadın cinsiyete sahip olma gibi … Özellikle genç yaşta başlayan Alzheimer hastalığı, genetik mutasyonların rol aldığı tanımlanmıştır.3
Alzheimer hastalığı, hafif, orta, ileri evre olmak üzere üç evreye ayrılır. Şikayetlerin başladığı dönemden uzun yıllar önce patolojik plakların ve yumakların oluşmaya başladığı görülmüştür.4
Alzheimer hastalığının olmazsa olmaz özelliği unutkanlıktır. Önce hafif olan unutkanlık giderek artar ve öğrendiği son bilgileri hatırlamakta güçlük çekmeye başlar. Buna karşın uzun yıllar önce yaşadıklarını, gençliğinde yaptıklarını ayrıntısıyla hatırlayabilir. Alzheimer hastasının sürekli uyuması, bu evrelerde görülen belirtilerden biridir. Ayrıca hasta, sık sık aynı soruları tekrarlayabilir ve yakınlarının isimlerini unutabilir.
Hastalığın ilerleyen evrelerinde, hasta içine kapanabilir ve günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmekte zorluk yaşar. Alzheimer beslenmesi de bu süreçte önemli bir rol oynar. Özellikle alzheimer hastalığına iyi gelen yiyecekler tüketmek, hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir. Karmaşık cihazları kullanmada, para hesaplamada, alışveriş yapmada zorluklar yaşanabilir. Hastalar, konuşmada zorluk, kelime bulma güçlüğü, yanlış kelime kullanma ve davranış değişiklikleri sergileyebilir. Alzheimer hastalığının ileri evresi ise tam bağımlılıkla sonuçlanır; idrar kaçırma, yürüyememe ve enfeksiyonlar gibi belirtiler görülebilir.4
Alzheimer hastalığının doğru ve erken tanısının konulmasına yönelik son 10 yılda çok sayıda gelişme olmuştur. Alzheimer tedavisi için kan testleri, beyin omurilik sıvısı analizleri ve genetik testler kullanılmaktadır. Ayrıca beyin görüntüleme yöntemleri de Alzheimer'ın diğer demans hastalıkları ile ayırt edilmesinde etkili olmuştur.5
Alzheimer tedavi süreçlerinde sağlıklı beslenmenin önemi büyüktür. Özellikle Akdeniz diyeti, düşünme ve hafızayı iyileştirmeye yardımcı olmaktadır. Diyet, zeytinyağı, sebze, meyve, kuruyemiş ve baklagiller gibi besinlerle zenginleştirilmelidir. Bunun yanı sıra egzersiz yapmak, dikkat, hafıza ve yönetim becerilerini geliştirmede etkili olabilir.6
Alzheimer ile mücadelede zihni aktif tutmak da büyük önem taşır. Aile üyeleriyle vakit geçirmek, yeni hobiler edinmek, bulmaca, sudoku gibi zeka oyunları oynamak; yeni diller, sanatlar öğrenmek ve Alzheimer hastalığı ile başa çıkmada etkili olabilir.2
Alzheimer hastalığının kesin tedavisi ve korunmaya yönelik çalışmalar uzun yıllardır devam etmektedir. Dünyada ve Türkiye’de uzun yıllardır kullanılan demans tanısı sonrası süreci yavaşlatan ilaçlar bulunmaktadır. Son 2 yıl içinde ise Alzheimer hastalığının altında yatan beyindeki amiloid plaklarını temizlemeye yönelik Aducanumab ve Lecanemab adlı ilaçlar erken dönemde kullanmak üzere FDA tarafından onay almıştır ancak halen ilacın klinik faydası hakkında bazı belirsizlikler bulunmaktadır, Türkiye‘de henüz ilaçların ruhsatı yoktur.5,7
Umut verici ilaç tedavileri üzerinde halen hızla çalışmalar sürmektedir…
Kaynakça
#Alzheimer #Nöroloji #MSS #demans hastalığı #demans hastalıkları #alzheimer tedavisi #alzheimer tedavi #alzheimer tedavileri #alzheimer hastasının sürekli uyuması #alzheimer hastalığına iyi gelen yiyecekler #alzheimer beslenmesi #alzheimer çeşitleri
Nobel İlaç’ın Sağlık Profesyonellerine Yönelik Dijital Platformu
