Çocukların sağlıklı gelişiminde büyüme hızı önemli bir rol oynar. Her yaşta ve dönemde çocukların boyları farklı ölçülerde uzar. Yürümeye başlayan çocuklar yılda ortalama 10 santimetre kadar uzayabilir. 3 yaşından ergenliğe kadar geçen sürede çocukların boyu yılda 6 santimetreye kadar uzayabilir. Ergenlik döneminde ise çocuklar yılda 8 veya 9 santimetre kadar uzayabilir.
Genetik, beslenme, hastalık durumları ya da yaşam tarzı gibi faktörler büyümeyi etkileyebilir. Ergenliğin ileri dönemlerinde ise çocukların boylarının uzaması durur. Çünkü bu dönemde artık büyüme kıkırdağı kemik uçlarıyla kaynaşır ve büyüme durur. Kemik epifizleri kıkırdakla kaynaştıktan sonra uzama gerçekleşmez. Çocuğun yaşı kaç olursa olsun bu durum gerçekleştikten sonra boyu uzamaz.1
Boy uzamasını etkileyen birçok faktör vardır. Ana faktör olan DNA, boy uzamasında temel bir etkendir. Yani genetik kodlar boy uzunluğunu belirleyen en önemli etkenlerdir. Büyüme hormonları boy uzamasını etkileyen diğer bir önemli faktördür. Büyüme hormonlarının miktarının sağlıklı değerlerde olması gerekir. Tiroid hormonları büyüme ve gelişmede etkili hormonlar olup cinsiyet hormonlarının da (kadınlarda östrojen, erkeklerde ise testosteron) boy uzamasını etkilediği bilinmektedir.
Beslenme de çocukların boyunun uzamasında etkilidir. Sağlıklı beslenmeyen çocukların boyları daha yavaş uzayabilir. Kronik hastalıklar ve kullanılan bazı ilaçlar büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Psikolojik durumunda büyüme ve gelişmede etkisi vardır. Sağlıklı beslenen, sağlıklı psikolojisi olan, spor yapan çocukların gelişimi daha olumlu şekilde gerçekleşir.
Boy uzamasını etkileyen genetik faktörler değişmezler. Bu sebeple boy uzaması ile ilgili sadece diğer faktörler üzerinde etkili olmak mümkündür. Özellikle sağlıklı beslenme çocukların gelişimini doğrudan etkiler. Çocukların protein, vitamin ve mineral açısından zengin gıdalarla beslenmesi gerekir. Protein ve kalsiyum boy uzaması açısından önemli vitaminlerdir. Protein açısından zengin olan et, balık, yumurta ve baklagiller gibi besinler çocukların günlük beslenme rutinlerinde yer almalıdır.
Kalsiyum açısından zengin olan yoğurt, süt, peynir, brokoli, somon veya sardalya gibi besinleri de çocukların öğünlerine eklemek gerekir. Paketli ürünler yerine doğal ve sağlıklı ürünler tercih edilmelidir. Beslenme dışında çocukların uyku düzeni de boyun uzamasında çok önemlidir. Sağlıklı gelişim için uyku düzeninin dengeli olması gerekir. Kaliteli uyku büyüme çağındaki çocukların sağlıklı büyümesini destekler. Fiziksel gelişim için düzenli egzersiz yapmak oldukça önemlidir. Çocukların erken yaşlarda egzersiz ve spor aktivitelerine alışmasında büyük fayda sağlar. Yüzme gibi sporlar boy uzamasına olumlu etki eder. Düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak çocukların sağlıklı gelişimini takip etmeyi sağlar.2
Boy kısalığının en temel nedeni genetik faktörlerdir. Ailede boyu kısa olan üyeler varsa çocukların da boyunun kısa olma ihtimali bulunur. Bununla birlikte bazı kronik hastalıklar da boy uzamasını engelleyebilir. Kronik kalp rahatsızlıklar, kronik böbrek rahatsızlıkları ya da kronik karaciğer rahatsızlıkları gibi rahatsızlıklar boyun kısa kalmasına neden olabilir. Büyüme hormonu ve tiroid hormon eksiklikleri de boy kısalığının nedenleri arasında yer alabilir. Erken ergenlik gibi hormon sorunları yaratan durumlarda da boy uzaması olumsuz etkilenebilir.
Büyüme hormonun yetersiz salgılanmasına neden olan durumlardan biri de psikolojik sorunlardır. Sevgi eksikliği, anne ve babadan uzak kalma gibi sorunlar boyun kısa kalmasında etkili olabilir. Sevgisizlik, ilgisizlik veya huzursuzluk gibi olumsuzluklar büyümemeye neden olabildiği gibi gelişmeyi de geriletebilir. Çocuklara her anlamda sağlıklı bir yaşam sunmak büyüme gelişimlerini olumlu destekler. Çocuklar üzerinde başarılı olma baskısı ve kaygısı gibi sorunların olması büyüme hormonlarının salgılanmasını engelleyebilir. Her çocuğun kendine özel bir gelişim süreci olacaktır. Sağlıklı beslenme, ilgi ve sevgi desteği, spor ve egzersiz, güvenli bir yaşam ortamı gibi faktörler büyümeyi etkileyen faktörlerdir.
Kaynakça
#çocuklarda boy uzaması #boy uzaması ne zaman durur #boy uzaması nasıl gerçekleşir #çocuklarda büyüme hızı #ergenlik dönemi boy uzaması #sağlıklı büyüme ve gelişim
Nobel İlaç’ın Sağlık Profesyonellerine Yönelik Dijital Platformu
