COVID-19 Pandemisinin Böbrek Hastalığı Üzerindeki Etkisi
SARS-COV2’nin etkeni olduğu COVİD-19 ciddi mortaliteye sebep olan, Dünya Sağlık Örgütü tarafından kısa süre içinde pandemi olarak ilan edilen bir hastalık halini almıştır.
COVİD-19’un klinik görünümü, asemptomatik klinikten multiorgan yetmezliğine kadar semptomlar açısından oldukça değişkendir. Hastalık semptomatik olguların büyük kısmında hafif semptomlarla geçirilse de bazı hastaların mortalite ve morbidite açısından daha yüksek risk grubunda oldukları görülmüştür.
COVİD-19 ile ilgili artan bilgiler hastalığın hangi bireylerde nasıl seyredeceği konusunda daha çok bilgi sahibi olmamızı sağlamıştır. Nitekim yaşlı bireylerin, sağlık çalışanlarının ve diyabet, hipertansiyon, kronik böbrek hastalığı (KBH), organ nakli ve koroner arter hastalığı (KAH) gibi komorbiditeleri olanların enfeksiyona daha yatkın olduğu gösterilmiştir. Ayrıca hastalığın bu bireylerde daha ağır seyrettiği yönünde veriler de artmıştır.
Böbrekler COVİD-19 seyrinde en sık ve ağır biçimde etkilenen organlar arasında yer almaktadır. KBH, böbrek nakli ve diyaliz hasta grubunun COVİD-19’a yatkınlığı, hastalığın bu gruplarda ağır seyretme riski ve özellikle yoğun bakımda takipli COVİD-19 hastalarının akut böbrek hasarı (ABH) riski ile karşı karşıya olmaları, nefroloji kliniklerinde ek planlamalar yapılmasını gerekli kılmaktadır.
Hastalığın kesin bir tedavisinin olmaması, etkilenen organlarda uzun vadedeki etkilerinin bilinmemesi nedeniyle hastalıktan korunmak için alınacak önlemler kilit role sahiptir.
COVİD-19 ve Akut Böbrek Hasarı
Tüm enfeksiyöz hastalıklarda olduğu gibi COVİD-19 hastalarında da akut böbrek hasarı (ABH) gelişmekte, özellikle yoğun bakım takibi gereken olgularda sıklığı ve mortalitesi daha yüksek seyretmektedir.
COVİD-19 pandemisinin erken döneminde özellikle Çin’den yapılan ilk bildirimlerde hastalarda akciğerden sonra en çok etkilenen organın böbrekler olduğu bildirilmiş olmakla birlikte, takip eden süreçte diğer enfeksiyöz hastalıkların seyrinde olduğundan daha yüksek ABH oranları gözlenmemiştir. Yakın zamanda yapılan çalışmalarda özellikle yoğun bakımda takip edilen hastalarda ABH oranının yüksek olduğu ve akciğer dışı organ tutulumları arasında da ilk sırada yer aldığı olduğu bildirilmiştir.
COVİD-19 hastalarında ABH’nın hangi mekanizma ile geliştiğini ve bu mekanizmaların toplumdan topluma farklılık gösterip göstermediğini anlayabilmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
COVİD-19 Pandemisinde Kronik Böbrek Hastalığının Yönetimi
COVİD-19’un komorbid hastalığı olanlarda daha şiddetli seyrettiği bilinmekte olup, KBH hastaları bu açıdan yüksek risk grubunda yer almaktadır. Toplamda 10000’den fazla COVİD-19 tanılı hastayı kapsayan 69 çalışmanın incelendiği bir meta-analizde ise ölüm açısından mortaliteye en fazla katkı sağlayan komorbiditenin kronik böbrek hastalığı olduğu tespit edilmiştir.
KBH, immünsüpresyona yatkınlık yaratan, ileri yaşta ve /veya kırılgan gruptaki hastaların çoğunlukta olduğu ve hipertansiyonun sıklıkla eşlik ettiği bir komorbidite olup, şiddetli COVİD-19 enfeksiyonu açısından yüksek risk teşkil eder. Bu nedenle koruyucu önlemlere azami dikkat edilmesi gerekmektedir. Koruyucu önlemlerin yanısıra, pnömoni ve mevsimsel grip aşılarının gözden geçirilmeli ve rutin poliklinik kontrol aralıkları uzatılmalıdır.
COVİD-19 seyrinde KBH dahil nefroloji kliniklerinin takibindeki tüm hastalar, genel olarak şiddetli COVİD-19 riskinin yüksek olduğu ve özel takip önlemlerinin alınmasını gerektiren hastalardır. Devam etmekte olan ve ne kadar süreceği öngörülemeyen pandemi sürecinde literatüre eklenecek yeni veriler ışığında tüm branşlarda olduğu gibi nefroloji alanında da takip ve tedavi önerileri açısından güncellemeler olması muhtemeldir.
Referans:
Bayrakçı, N., & Özkan, G. Covid-19 Pandemisinde Nefroloji Kliniklerinin Yönetimi. Namık Kemal Tıp Dergisi, 8(3), 355-363.
