Dirençli Majör Depresif Bozukluk ve Çözüm Yolları

Majör Depresif Bozukluk (MDB) en sık görülen duygudurum bozukluğudur. Tek bir depresif atak ya da yineleyici ataklar şeklinde görülebilir. Çoğu hastada akut dönemlerin seyri iyi olsa da, majör depresif bozukluk geçiren 3 hastadan birinde yinelemeler yaşam boyunca sürer ve ataklar arasındaki dönemde de çeşitli derecelerde kalıntı belirtiler gözlenir.

MDB hangi yaşlarda görülür?

MDB her yaşta görülebilir, ancak orta yaşlarda ve özellikle de 40-50 yaşları arasında daha sıktır. Kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha sık görülür. Kabaca her 4 kadından 1’I ya da her 8-10 erkekten 1’i yaşamları boyunca bir MDB dönemi geçirmektedir. Bu kişilerin de %50-75’inde %85’lere çıkabilen, hastalığın bir ya da birden çok sayıda tekrarlama olasılığı bulunmaktadır.

MDB’de gözlenen belirtiler nelerdir?

MDB, aylar hatta yıllar süren öncü belirtilerden sonra başlamaktadır. Bir majör depresif atağın süresi 2 hafta ile 2 yıl arasında değişebilir. Çoğu hastada akut dönemlerin seyri iyi olsa da, majör depresif bozukluk geçiren 3 hastadan birinde yinelemeler yaşam boyunca sürer.

Başlıca belirtiler; çökkünlük, hastanın çevresine ve işine olan ilgisinin azalması, daha önce zevk alarak yapılan etkinliklerden zevk alamaz hale gelme, bunaltı hissi, gerginlik, tahammülsüzlük, unutkanlık, sinirliliktir. Akut dönemde özellikle dikkati odaklayamama, bellek ve bilgi işleme sürecinde bozukluklar ortaya çıkabilir. Düşünce akışındaki yavaşlama sonucu sorulara yanıt vermede zorluk ya da bazen yanıt verememe gözlenebilir. Kişiler, benlik saygılarındaki azalma sonucu değersizlik ve yetersizlik duyguları yaşarlar.

MDB’li hastalarda dünyayı, çevreyi, kendini ve geleceği olumsuz görme şeklinde olumsuz düşünceler olabilir. Gerek istemli gerekse de istemsiz dikkat azalır. Sıklıkla enerji azlığı, yorgunluk, halsizlik görülür. Yaklaşık %85 olguda iştah azalması ve kilo kaybı izlenirken, atipik vakalarda iştah artışı ve kilo alımı izlenir. Uyku düzensizlikleri sık görülür. %90 hastada insomnia (uyuyamama), %6-36 oranında hipersomnia (aşırı uyku) bildirilmiştir.

MDB tanısı koymak için, Amerikan Psikiyatri Birliği. DSM-IV-TR Tanı Ölçütler’ine göre;

2 haftalık dönem sırasında, daha önceki işlevsellik düzeyinde bir değişiklik olması ile birlikte aşağıdaki belirtilerden en az 5’nin bulunmuş olması; belirtilerden en az 1’nin ya depresif duygudurum ya da ilgi kaybı- artık zevk alamama olması gerekir.

1. Hemen her gün, yaklaşık gün boyu süren depresif duygudurum
2. Hemen her gün, tüm etkinliklere karşı ilgide azalma ya da eskisi gibi zevk alamama
3. Kilo alımı ya da kilo kaybı, hemen hergün iştahın artmış ya da azalmış olması
4. Hemen her gün, insomnia (uykusuzluk) ya da hipersomnia (aşırı uyku) olması
5. Hemen her gün ajitasyon ya da retardasyon olması
6. Hemen her gün, yorgunluk-bitkinlik ya da enerji kaybı olması
7. Hemen her gün, değersizlik, aşırı ya da uygun olmayan suçluluk duygularının olması
8. Hemen her gün, düşünme ya da düşüncelerini belirli bir konu üzerinde yoğunlaştırma yetisinin azalması ya da kararsızlık
9. Yineleyen ölüm düşünceleri, yineleyen özkıyım düşünceleri ve özkıyıma yönelik tasarılar

MDB kalıtsal özellik gösterir mi?

Evet MDB kalıtsal özellik gösterir. Birinci derece akrabasında depresyon hikayesi olanlarda görülme riski yaklaşık 3 kat artar.¹

Dirençli MDB ne demektir?

Tedavide istenen sonucun elde edilememesi sonucu oluşan MDS’nin sürmesi durumuna inatçı, dirençli, yanıtsız ve tedavi edilemeyen depresyon adları verilmektedir.³

Majör Depresyon tanısı ile tedavi edilen hastaların yaklaşık olarak üçte biri tedaviye yanıt vermemektedir.²

Bu durumda ne yapılmalıdır?

Yeterli doz ve sürede kullanılan antidepresan tedaviye yanıt yok veya yetersiz yanıt varsa farklı tedavi yaklaşımlarında bulunulabilir.¹ Psikoterapinin de ilaç tedavisinin yanısıra uygulanması önerilmektedir.² 

Referanslar: 

1. Journal Of Contemporary Medicine 2016; 6(1): 51-66, Çelik ve ark.
2. Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics. 2012;5(2):51-7
3. Journal of Mood Disorders Vol 3, Supp:1, 2013 – www.jmood.org