Dislipidemi ve Tıbbi Beslenme Tedavisi

Dislipidemi, kandaki lipid düzeylerinin anormal seviyelere yükselmesi veya düşmesi ile karakterize edilen bir durumdur. Özellikle LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) kolesterolünün yüksekliği ve HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein) kolesterolünün düşüklüğü, kardiyovasküler hastalıklar için önemli bir risk faktörüdür. Dislipideminin yönetiminde farmakolojik tedavi önemli bir yer tutsa da tıbbi beslenme tedavisi de bu süreçte vazgeçilmez bir bileşendir.

Son yıllarda dislipidemi tedavisinde besin takviyelerinin ve doğal bileşenlerin kullanımına yönelik artan ilgi, bu konuda yapılan araştırmaların sayısının da hızla artmasına yol açmıştır. Dislipidemide tıbbi beslenme tedavisi, bireyin kan lipid profillerini düzenlemeye yardımcı olabilecek çeşitli besin maddelerinin kullanımını içerir. Özellikle lif bakımından zengin diyetler, omega-3 yağ asitleri, antioksidanlar ve bazı bitkisel destekler, dislipidemi yönetiminde fayda sağlayabilir.

Tıbbi Beslenme ve Takviyeler

Chlorella: Antioksidan özellikleriyle bilinen bir mikroalg olup, yüksek antioksidan içeriği ve anti-inflamatuar özellikleri ile dislipidemi tedavisinde öne çıkan bir besin takviyesidir. Chlorella üzerine yapılan çalışmalar, bu mikroalg türünün bu özellikleri nedeniyle dislipidemi tedavisinde umut verici sonuçlar verdiğini göstermektedir. Yapılan bir çalışmada, Chlorella takviyesinin, toplam kolesterol, LDL ve trigliserid düzeylerinde düşüş sağladığı rapor edilmiştir. Çalışmaya katılan bireyler, 4 hafta boyunca günlük olarak 5 gram Chlorella tüketmiş ve bu süre sonunda lipid profillerinde önemli bir iyileşme gözlenmiştir.
Omega-3 Yağ Asitleri: Bunun yanı sıra, omega-3 yağ asitleri de dislipidemi tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir başka besin takviyesidir. Omega-3 yağ asitlerinin, özellikle trigliserid seviyelerini düşürmede etkili olduğu çeşitli klinik çalışmalarda gösterilmiştir. Yapılan bir çalışmada, omega-3 yağ asidi takviyesi alan bireylerin trigliserid seviyelerinde azalma gözlenmiştir. Omega-3 yağ asitleri aynı zamanda HDL kolesterolü artırabilir ve LDL kolesterolün oksidatif stres kaynaklı hasarını azaltabilir.
Fitosteroller: Bir diğer dikkat çekici besin takviyesi olan fitosteroller, bitkisel kaynaklı steroller olup, bağırsaklarda kolesterol emilimini azaltarak LDL kolesterol seviyelerinin düşmesine yardımcı olur. Fitosteroller, bitkisel kaynaklı yağlar, tahıllar, meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunur ve LDL kolesterolü düşürme yetenekleri sebebiyle dislipidemi tedavisinde sıkça önerilen bir takviye olmuştur. Yapılan bir meta-analiz çalışmasında, günde 2-3 gram fitosterol tüketen bireylerde LDL kolesterol seviyelerinde azalma sağladığını ortaya koymuştur.
Yeşil Çay: Yeşil çay, güçlü antioksidan özelliklere sahip olan kateşinler içerir. Yeşil çayın düzenli tüketiminin LDL kolesterol seviyelerini düşürdüğü ve HDL kolesterol seviyelerini artırdığı bilinmektedir. Yeşil çaydan elde edilen kateşinlerin menopoz sonrası kadınlarda yapılan bir çalışmada da serum lipid seviyelerini düşürdüğü gösterilmiştir. Bu olumlu etkiler, yeşil çayın içerdiği polifenollerin lipid peroksidasyonunu önleyici etkilerine dayanmaktadır.
Antioksidanlar: Bunun dışında, antioksidan özellikli diğer doğal takviyeler de dislipidemi tedavisinde dikkat çekmektedir. Özellikle E vitamini, C vitamini ve koenzim Q10 gibi bileşenler, lipid oksidasyonunu engelleyerek kardiyovasküler riskleri azaltma potansiyeline sahiptir.
Koenzim Q10: Dislipidemi tedavisinde dikkat çeken bir başka takviyedir. Koenzim Q10, lipid peroksidasyonunu önleyici etkisi nedeniyle dislipidemi yönetiminde umut vadeden bir antioksidandır. Özellikle LDL kolesterolün oksidasyonunu inhibe ederek kardiyovasküler riskleri azaltma potansiyeline sahiptir. Ayrıca, CoQ10’un total kolesterol ve trigliserid seviyelerinde de hafif düşüşler sağladığı bildirilmiştir. Bu özellikleriyle, koenzim Q10’un dislipidemiye bağlı kardiyovasküler komplikasyonları önleme potansiyeli bulunmaktadır.
C Vitamini: Suda çözünen bir antioksidan olup, özellikle serbest radikallerin etkisiyle oluşan lipid peroksidasyonunu engellemede önemli bir rol oynar. Aynı zamanda, C vitamini, diğer antioksidanlarla sinerjik etki göstererek serbest radikallere karşı koruma sağlar.
E Vitamini: Özellikle yağ dokularında depolanan güçlü bir antioksidandır ve lipid peroksidasyonuna karşı koruma sağlar. E vitamini, LDL partiküllerinin oksidasyonunu inhibe ederek, ateroskleroz gelişim riskini azaltır. Yapılan bir çalışma, E vitamini takviyesinin LDL oksidasyonunu azalttığını göstermiştir.

Dislipidemide Sağlıklı Yaşam Tarzı

Dislipidemi tedavisinde tıbbi beslenme, farmakolojik tedavilerin yanında lipid düzeylerini düzenleyici etkileriyle önemli bir rol oynamaktadır. Besin takviyelerinin bilimsel literatürde desteklenen lipid düşürücü etkileri bulunmaktadır. Ancak bu besin takviyelerinin dislipidemi yönetiminde tek başına yeterli olmadığı, sağlıklı bir yaşam tarzı ve uygun farmakolojik tedavilerle birlikte kullanılması gerektiği unutulmamalıdır. Bu takviyelerin her bireyde farklı etkiler gösterebileceği ve optimal tedavi için hekim kontrolünde kullanılması gerektiği unutulmamalıdır. Bireylerin bu takviyeleri kullanmadan önce bir sağlık profesyoneline danışması, tedavi etkinliği ve güvenliği açısından kritik öneme sahiptir. Tıbbi beslenmenin, sağlıklı bir yaşam tarzı ile birlikte uygulanması, dislipidemi yönetiminde en etkili sonuçların alınmasına yardımcı olacaktır.

Ecz. Beril Sezgin

Kaynakça

Kim, J., Park, Y., Kim, J., et al. (2014). Chlorella supplementation decreases oxidative stress and improves lipid metabolism in subjects with hyperlipidemia. Nutrition Research, 384(4), 313-321.
Skulas-Ray, Ann C., et al. "Omega-3 fatty acids for the management of hypertriglyceridemia: a science advisory from the American Heart Association." Circulation 140.12 (2019): e673-e691.
Ras RT, et al. LDL-cholesterol-lowering effect of plant sterols and stanols across different dose ranges: a meta-analysis of randomised controlled studies. Br J Nutr. 2014 Jul 28;112(2):214-9. doi: 10.1017/S0007114514000750. Epub 2014 Apr 29. PMID: 24780090; PMCID: PMC4071994.
Demonty, Isabelle, et al. "Continuous dose-response relationship of the LDL-cholesterol–lowering effect of phytosterol intake." The Journal of nutrition 139.2 (2009): 271-284
Samavat, Hamed, et al. "Effects of green tea catechin extract on serum lipids in postmenopausal women: a randomized, placebo-controlled clinical trial." The American journal of clinical nutrition 104.6 (2016): 1671-1682.
Mabuchi, Hiroshi, et al. "Effects of CoQ10 supplementation on plasma lipoprotein lipid, CoQ10 and liver and muscle enzyme levels in hypercholesterolemic patients treated with atorvastatin: a randomized double-blind study." Atherosclerosis 195.2 (2007): e182-e189.
Carr A, Frei B. Does vitamin C act as a pro-oxidant under physiological conditions? FASEB J. 1999 Jun;13(9):1007-24. doi: 10.1096/fasebj.13.9.1007. PMID: 10336883.
Jialal, Ishwarlal, and Scott M. Grundy. "Effect of dietary supplementation with alpha-tocopherol on the oxidative modification of low density lipoprotein." Journal of Lipid Research 33.6 (1992): 899-906.

#dislipidemi nedir #dislipidemi tedavisi #tıbbi beslenme tedavisi #dislipidemi beslenme önerileri #dislipidemi ve omega-3 fitosteroller dislipidemi #yeşil çay ve kolesterol #chlorella ve dislipidemi #koenzim Q10 faydaları #dislipidemi antioksidanlar #dislipidemi besin takviyeleri