Vücuttaki hücreler, kontrolsüz bir şekilde büyüdüğünde ve vücudun normal hücre ya da dokularına zarar verme yeteneği kazandığında kanser ortaya çıkar. Kanser gelişimi, kanser öncesi değişikliklerden kötü huylu tümörlere kadar çok sayıda aşamada gerçekleşir. Birçok organı ve vücudun farklı bölümlerini etkileyebilir.1
Bir kişinin neden kanser geliştirip geliştirmediğini tam olarak bilmek, genellikle mümkün değildir. Ancak araştırmalar, belirli kanser risk faktörlerinin kanser geliştirme ihtimalini artırabileceğini göstermiştir. Kanser nedenleri arasında en sık neden olan bu risk faktörleri, çevresel, genetik, davranışsal, biyolojik ve enfeksiyon kaynaklı olabilir.1,2
Genler, kromozomlar üzerinde bulunan DNA parçalarıdır ve zamanla mutasyona uğrayarak kanserli hale gelebilirler. Bu mutasyonlar, beslenme ve yaşam tarzı seçimlerinin yanı sıra belirli çevresel faktörlere maruz kalma gibi nedenlerden kaynaklanabilir.1
Kanserin genetik nedenleri, kalıtsal gen mutasyonları nedeniyle de ortaya çıkabilir. Kanser riskini artıran bir diğer genetik faktör de bazı hatalı genler ebeveynden çocuğa aktarılmasıdır. Bunlara kalıtsal kanser genleri denir. Bir yumurta veya sperm hücresindeki genlerde bir hata veya kusur olduğunda ortaya çıkarlar, daha sonra gen hatası çocuklara aktarılabilir. Farklı gen hataları, farklı kanser türlerinin riskini artırır.3
Kalıtsal bir hatalı genle doğmak, bir kişinin kesinlikle kanser olacağı anlamına gelmez. Ancak diğer insanlara göre belirli kanser türlerini geliştirme risklerini yükseltir. Ayrıca bu kişilerin daha genç yaşlarda kanser geliştirme olasılıkları daha fazladır.3
Asbest ve benzen gibi kimyasallara ve çeşitli radyasyon kaynaklarına (aşırı X ışınları dahil) maruz kalmak kansere neden olabilir. DNA'ya zarar verebilen ve kanseri tetikleyebilen bu maddelere karsinojenler denir. Aşağıdaki gibi bazı çevresel faktörler kanser riskini artırabilir;1
Yaşlı bireylerin çevresel risk faktörlerine maruz kalma olasılığı daha yüksektir ve bu nedenle gençlerden çok daha sık kanser teşhisi konmaktadır.1
Genetik mutasyonlara yol açabilecek ve sonuç olarak kanser gelişimine yol açabilecek bir dizi davranışsal faktör vardır. Kansere neden olabilecek bazı davranışlar;1,4
Bu risk faktörleri arasında sigara kullanımı ve obezite öne çıkmaktadır. Sigara tüm kanser vakalarının %19'unu ve kanserden hayat kayıplarının yaklaşık %29'unu oluşturmaktadır. Aşırı vücut ağırlığı (obezite) ise kanser vakalarının %7,8'inden ve ölümlerin %6,5'inden sorumludur.4
Belirli virüsler, bakteriler ve parazitler nedeniyle oluşan enfeksiyonlar, insanlarda çeşitli kanser türleri için risk faktörleri olarak kabul edilmiştir. Dünya çapında enfeksiyonlar, kanserlerin yaklaşık %15 ile %20'si ile bağlantılıdır.5
Bunların arasında;1
Bu enfeksiyonlar çeşitli kanser türlerinin ortaya çıkma riskini artırabilir. Örneğin, hepatit virüsünün B ve C virüs çeşitlerine maruz kalmak karaciğer kanserine neden olabilir. İnsan papilloma virüsünün (HPV) belirli çeşitlerinin cinsel yolla bulaşması, rahim ağzı kanseri ve penis kanseri ile sonuçlanabilir.1
Yaş, cinsiyet ve ırk gibi özellikler biyolojik risk faktörleri arasında yer alır. Fiziksel ve biyolojik özelliklerin, bir risk oluşturup oluşturmayacağı kanserin tipine bağlıdır. Belli tip kanserler için risk oluşturabilecek biyolojik faktörler aşağıdakiler gibi olabilir;6
Kaynakça
#kanser nedenleri #kanser risk faktörleri #kanser belirtileri #kanser türleri #kanser nedenleri #kanser risk faktörleri #kanser belirtileri #kanser türleri
