Kanser, her yıl milyonlarca insana teşhis konulmasıyla birlikte dünya çapında önde gelen ölüm nedenlerinden biridir. Kanser tarama testleri, kanserin daha tedavi edilebilir olduğu erken bir aşamada tespit edilmesi için etkili bir araçtır.
Rahim ağzı kanseri, vajina ile rahim arasındaki açıklık olan servikste gelişen bir kanser türüdür. Esas olarak belirli insan papilloma virüsü (HPV) türlerinden kaynaklanır.
21 ila 29 Yaş Arası
Pap smear testi yaptırmaya 21 yaşında başlanmalıdır. Pap smear testi sonucu normalse, doktorunuz bir sonraki teste kadar üç yıl beklenebileceğini söyleyebilir.
30 ila 65 Yaş Arası
Hangi test seçeneğinin sizin için uygun olduğuna hekim ile birlikte karar verilmelidir:
65 Yaş Üstü
Doktorunuz aşağıdaki durumlarda artık tarama yaptırmanıza gerek olmadığını söyleyebilir:
Kolon ve rektum kanseri için ana test, bağırsağınızın içine bakmak için kameralı ince, esnek bir tüpün kullanıldığı kolonoskopidir. Kolonoskopi sırasında test için bağırsağınızın iç yüzeyinden küçük bir örnek alınabilir (biyopsi).
Tarama testleri iki grupta sınıflandırılmaktadır:
Sigmoidoskopi ve kolonoskopi benzer yöntemlerdir, ancak sigmoidoskopi sadece kalın bağırsağın son kısmını inceleyebilirken, kolonoskopi tüm kalın bağırsağı inceleyebilir.
Prostat kanseri için hekim kan örneği alıp PSA (Prostata Özgü Antijen) seviyeleri, elle prostat muayenesi yapabilmektedir. Gerekildiği durumda hasta prostattaki herhangi bir sorunu tespit edebilecek ve biyopsiye rehberlik edebilecek bir MR taramasına da sokulabilir.
Biyopsi transperineal (prostat bezi dokusu) veya transrektal (makat içerisinden) olarak yapılabilir. Rahatsızlığı en aza indirmek için lokal anestezi verilebilmektedir.
Kanserin yayıldığı durumlarda ise genelde MRI, CT, PET taramaları ve izotop kemik taramaları gibi daha ileri testlere başvurulmaktadır.
30 yıldır sigara içen, 55-74 yaş arası bireylerin yılda bir defa düşük doz tomografi ile taramalarını yaptırmaları erken teşhiste büyük önem taşıyor. Ulusal Akciğer Tarama Çalışması (NLST) akciğer kanserini tespit etmenin iki yolunu karşılaştırmıştır: Düşük doz sarmal bilgisayarlı tomografi (BT) ve standart göğüs röntgeni. Ulusal Akciğer Tarama Çalışması (NLST) aynı zamanda düşük doz sarmal bilgisayarlı tomografi (BT) ile standart göğüs röntgeni taramalarını karşılaştırmıştır. Bulgular, sarmal BT'nin akciğer kanserinden ölme riskini yüzde 15 ila 20 oranında azalttığını göstermiştir.
Cilt kanseri için tanı yöntemleri arasında fiziksel muayene, biyopsi ve görüntüleme testleri yer alır. Fiziksel muayene sırasında, hekiminiz cildinizi olağandışı lekeler veya büyümeler açısından inceleyecektir. Bir anormallik bulunursa, test için bir doku örneği almak üzere biyopsi yapılabilir.
Cilt kanseri için tarama testleri kendi kendine muayeneleri ve bir dermatolog tarafından düzenli cilt kontrollerini içerir. Kendi kendine muayene, benler, çiller veya diğer lekelerdeki herhangi bir değişiklik için cildin incelenmesini içerir. Bir dermatolog daha kapsamlı bir cilt kontrolü yapabilir ve herhangi bir şüpheli nokta bulunursa biyopsi önerebilir.
Tiroid kanserinin teşhisi, hastanın boynundaki şişlik şikayetiyle başlar ve muayene ile birlikte kanda T3, T4, TSH seviyeleri incelenir. Ultrasonografik inceleme ile nodül varlığı ve boyutu değerlendirilir ve ince iğne biyopsisi ile teşhis kesinleştirilir. Patolojik inceleme, şişliğin cerrahi yolla çıkarılması ile yapılmaktadır.
Alfa-fetoprotein kan testi bazen karaciğer ultrasonu ile birlikte, hastalık riski yüksek olan kişilerde karaciğer kanseri erken teşhisi için kullanılır.
Genellikle BRCA1 geninde veya BRCA2 geninde (hücre büyümesinin düzenlenmesinde kritik rol oynayan tümör baskılayıcı genler) zararlı bir mutasyon taşıyan kadınlar için kullanılır; bu mutasyonlar meme kanserinin yanı sıra diğer kanserlerin riskini de artırır.Genetik yatkınlığı olan bireyler için meme kanseri tarama testi olarak önerilir.
Genellikle transvajinal ultrason (vajina içi ultrason) ile birlikte yapılan CA-125 kan testi, özellikle hastalık riski yüksek olan kadınlarda yumurtalık kanserini erken tespit etmeye çalışmak için kullanılabilir. Yumurtalık kanseri erken teşhisi, transvajinal ultrason ve CA-125 kan testi ile sağlanabilir.
Çoklu kanser tespit testleri, vücut sıvılarında kanser hücreleri tarafından yayılabilecek biyolojik sinyalleri ölçen testlerdir. Bu sinyaller biyobelirteçler veya tümör belirteçleri olarak da bilinir. Bu testlerin semptomları olmayan kişilerde kanser taraması için etkili olup olmadığı bilinmemektedir ve randomize klinik çalışmalarla değerlendirilmesi gerekmektedir.
Sanal kolonoskopi, kolon ve rektumun vücudun dışından incelenmesini sağlar. Kolorektal kanserden ölümleri azalttığı gösterilmemiş olsa da ve kolon dışında daha fazla araştırılması gereken olası sorunları ortaya çıkarabilse de, bir kişinin kabul edilebilir bulduğu tek kolorektal kanser tarama testi ise bu test önerilebilir. Sanal kolonoskopi, bağırsakların dışarıdan incelenmesi ile kolon kanseri tarama testi olarak kullanılabilir.
Kanser tarama testleri, kanserin daha tedavi edilebilir olduğu erken aşamada tespit edilmesi için önemlidir. Özellikle kanserde erken teşhis süresi, bireylerin sağkalım oranlarını artırmada kritik rol oynar. Endişelerinizi mutlaka hekiminizle paylaşmalı ve önerilen tarama testlerine katılmalısınız. Unutmayın, erken teşhis hayat kurtarır!
Kaynakça
#meme kanseri erken teşhis #kanserde erken teşhis #erken teşhis hayat kurtarır #akciğer kanseri erken teşhis #kanserde erken teşhis süresi #kolon kanseri erken teşhis #lösemi erken teşhis #mide kanseri erken teşhis #pankreas kanseri erken teşhis #lösemi erken teşhis tedavisi #meme kanserinde erken teşhisin önemi #rahim kanseri erken teşhis #prostat erken teşhis #erken kanser teşhisi #beyin tümörü erken teşhis #kanser tarama testi #kanser tarama testleri
Nobel İlaç’ın Sağlık Profesyonellerine Yönelik Dijital Platformu
