Genetik Köklerden Gelen Miras: Kardiyovasküler Hastalıklar

Kardiyovasküler hastalıklar, dünya genelinde önde gelen ölüm nedenlerinden birisidir.¹ KVH gelişiminde, sigara, obezite, yüksek kolesterol gibi çeşitli risk faktörleri biliniyor olsa da, ilerleyen dönemde geleneksel risk faktörlerinin hastalık vakalarının yalnızca bir kısmına etki ettiği anlaşılmıştır.² KVH risk faktörlerinin artması ile birlikte görülme sıklığının daha da artacağı tahmin edilmektedir bu yüzden KVH’ın ortaya çıkmasında etkili olan faktörleri daha iyi bilerek önlem almak oldukça önemlidir.³

Bu nedenle araştırmacılar, çevresel risk faktörlerinden bağımsız hastalık mekanizmalarını tanımlamak için KVH'ın genetik temelinin tanımlanmasına da odaklanmaktadır. Yeni nesil sıralama (NGS) tekniklerindeki son gelişmeler, artık hastalıkla ilişkili genetik değişiklikleri tanımlamak için hastaların tarafsız, tüm genom analizini mümkün kılmaktadır.⁴

KVH’a sebep olan genetik faktörleri tespit ederek onların nasıl çalıştığını anlamak; hastalığın seyrine dair bilgimizi büyük ölçüde geliştirecek ve bu da nihayetinde yeni tedavi biçimlerine yol açabilecektir. 

1) Aile Öyküsü ve Genetik Yatkınlık:

Kardiyovasküler hastalıkların genetik temelleri oldukça karmaşıktır. Ailesinde kardiyovasküler hastalık öyküsü olan bireylerde, genetik yatkınlığın rolü daha belirgindir. Aritmiler, konjenital kalp hastalığı, kardiyomiyopati ve yüksek kan kolesterolü dahil olmak üzere birçok kalp hastalığı kalıtsal olabilir. Bireyin birinci derece akrabalarında erken yaşta KVH öyküsünün olması kardiyovasküler riski artırır. Birçok KVH risk faktörünün (DM, HT, obezite gibi) de genetik temelli olması bu durumu etkilemektedir. Bununla birlikte birkaç genetik belirteç artmış KVH riskiyle ilişkilendirilmiştir, ancak bunların klinik uygulamada kullanımları önerilmemektedir. Diğer risk faktörlerinin eşitlendiği bir çalışmada aile öyküsünün bağımsız olarak KVH riskini öngörebildiği sonucuna varılmıştır.⁵

Örneğin, daha önce yapılmış Framingham çalışmasında ebeveynlerinde erken KVH öyküsü olan bireyler ve (babalar <55 yaş ve anneler <65 yaş) onların 2302 erkek ve dişi yavruları alınarak bir çalışma yapıldı. Alınan örneklem, KVH riski açısından analiz edildi. 8 yıllık takipten sonra erken KVH öyküsünde babanın riskinin %75 ve annenin risk durumunun ise yaklaşık %60 arttığı gözlemlendi. Yine aynı çalışmada, kardeşlerinde KVH öyküsü bulunanların hastalığa yakalanma riskinin %40 arttığı da bulunmuştur.⁶

Framingham çalışmasını takip eden 16 yıl boyunca, ailede koroner arter hastalığı öyküsünün 50 yaş altında bulunmasının KVH mortalite riskini %44 oranında arttırdığı gözlemlenmiştir.

2) Genetik Polimorfizmler ile İlişkili Faktörler:

Kardiyovasküler hastalıklar, farklı genetik polimorfizmlerle ilişkilendirilmiştir. Lipid metabolizması, inflamasyon süreçleri, tromboz ve vasküler yapı gibi kardiyovasküler sistemin farklı bileşenleriyle ilişkili genetik varyasyonlar, hastalığın gelişiminde etkili olabilir. Örneğin, kolesterol taşıma proteinlerindeki genetik varyasyonlar, kolesterol seviyelerini etkileyerek koroner arter hastalığı riskini artırabilir.

2007 yılında yayınlanan ve KAH hastalarında yürütülen genom çalışmalarından sonra, bu hastalarda genetik faktörlerin rolüne yönelik ilgi artmıştır. Bu çalışmalarda, 9. Kromozom üzerindeki tek nükleotid polimorfizimlerinin miyokart enfarktüsü ve KAH ile güçlü bir ilişkisi olduğu gösterilmiştir.^7,8

KVH ile ilgili yapılan genetik çalışmalar hastalığın altında yatan idiyopatik sebeplerin daha iyi anlaşılmasına olanak sağlamaktadır. Kardiyovasküler hastalıklarla ilişkili mutasyonların ve bu mutasyonların çevresel faktörlerle etkileşiminin tanımlanması, kardiyak genetik bozukluklara bağlı ciddi morbidite ve mortaliteyi azaltmak için spesifik yaşam tarzı faktörlerinin düzenlenmesi ve erken tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi konusunda önemli bir adımdır.⁹

Kaynakça:

1. Khera AV, Kathiresan S. Koroner arter hastalığının genetiği: Keşif, biyoloji ve klinik çeviri. Nat Rev Genet. 2017; 18 :331–44. 
2. Thanassoulis G and Vasan RS. Genetic cardiovascular risk estimation. Circulation (2010) 122 :2323. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.109.909309
3. Katrancıoğlu N, Özerdem G, Arslan S, Akgül A, Berkan Ö. Kardiyovasküler Hastalıklar ve Genetik. Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg- Special Topics 2012;4(3),138-142.
4. Visscher PM, Wray NR, Zhang Q, Sklar P and McCarthy MI, Brown MA, et al. 10 Years of GWAS discovery: biology, function and translation. Am J Hum Genet (2017) 101 :5–22. doi: 10.1016/j.ajhg.2017.06.005
5. Barrett-Connor E, Khaw K-t. Family history of heart attack as an independent predictor of death due to cardiovascular disease. Circulation. 1984;69(6):1065-9.
6. Lloyd-Jones DM, Nam BH, D'Agostino RB, Sr, Levy D, Murabito JM, Wang TJ, et al. Orta yaşlı erişkinlerde kardiyovasküler hastalık için bir risk faktörü olarak ebeveyn kardiyovasküler hastalığı: Ebeveynler ve yavrular üzerinde prospektif bir çalışma. JAMA. 2004; 291 :2204–11.
7. Altıparmak İH, Özer A. Kardiyovasküler Hastalıklardan Korunmada Genetik Danışmanlık. Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Surg- Special Topics 2017; 10(4):213-227.
8. Merve Yıldız Ayvaz, Nuray Enç. Genetic Role in Cardiovascular Diseases. Journal of Cardiovascular Nursing 2017;8(17):95-99  
9. Schwertz DW, Aouizerat BE, Wung S. Genetic and Environmental Basis of Cardiac Disease. In: Moser DK, Riegel B, eds. Cardiac Nursing. Canada: Elsevier; 2008.p. 171-187.

#KVH #KardiyovaskülerHastalıklar #GenetikMiras #KAH #Genetik #Aile