İdiyopatik Pulmoner Fibrozis'te Fiziksel Aktivitenin ve Beslenmenin Etkileri
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis (İPF) Nedir?
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis (İPF), akciğerlerdeki kronik ve ilerleyici bir hastalık olup, sıklıkla akciğer sertleşmesi olarak da bilinir. Hastalık, hastanın nefes almasını giderek zorlaştıran bir duruma yol açar. İPF hastalarında, akciğer dokusunda bilinmeyen nedenlere bağlı olarak skar (yara doku) oluşur. Bu durum, akciğer dokusunun kalınlaşmasına ve sertleşmesine neden olur, birçok durumda bu süreç fibrozis olarak adlandırılır.
İPF hastalığı genellikle 60 ila 85 yaşları arasında belirtilerini gösterir ve 50 yaşın altında nadirdir. Hastalık genellikle erkekleri kadınlardan daha sık etkiler. Skar miktarı genellikle zamanla artar ve genellikle geri dönüşümsüz bir süreçtir.
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis’in Belirtileri Nelerdir?
- İdiyopatik Pulmoner Fibrozis'in (İPF) temel semptomlarından biri nefes darlığıdır. Hastalığın ilerleyen evrelerinde, başlangıçta sadece egzersiz sırasında, eğimli yüzeylerde veya merdiven çıkarken ortaya çıkan nefes darlığı, zamanla yürüme, kişisel bakım, konuşma ve yemek yeme gibi günlük aktiviteleri etkileyebilir hale gelir. Bu semptomlar, hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve yaşamın genel işlevselliğini azaltabilir. Bu nedenle, İPF hastalarının yaşam kalitesini artırmak ve günlük yaşam aktivitelerini sürdürebilmelerini sağlamak için uygun tedavi ve destek önemlidir.
- İyileşmeyen kuru öksürük
- İştahsızlık ve istenmeyen kilo kaybı
- Yorgunluk
- El ya da ayak parmaklarının uçlarında genişleme ve yuvarlaklaşma (çomak parmak)
- Doktor tarafından akciğerlerin dinlenmesi sırasında duyulan cırt-cırt sesine benzer hışırtılar
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis (akciğer sertleşmesi) hastalarında şikayetler yavaş yavaş gelişme ve zamanla daha da kötüleşme eğilimindedir. Hastalarda en yaygın gözlenen şikayetler nefes darlığı ve geçmeyen kuru öksürüktür. Nefes darlığı, gün içerisinde yapılan aktivitelere bağlı olarak artabilmektedir. Yaygın gözlenen diğer şikayetler yorgunluk, iştahsızlık ve kilo kaybıdır.
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis Tedavisinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Düzenli egzersiz yapmak
- Sağlıklı beslenmek
- Bolca dinlenmek
- Gevşeme tekniklerini öğrenme ve uygulamak
- Tütün kullanımına son vermek
- Tanı ve tedavi sürecinin bir parçası olmak
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis (İPF) ile yaşayan hastaların yaşam kalitesini korumak veya iyileştirmek için beslenme ve fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı faktörlerine odaklanmaları önemlidir. Bu faktörlerin, semptomların yönetimi, güçlü kalma ve genel sağlığın desteklenmesi açısından kritik öneme sahip olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, İPF hastalarının bu alanlara düzenli bir şekilde dikkat etmeleri ve sağlık profesyonellerinden destek almaları önemlidir.
Beslenme
Sağlıklı bir beslenme, çeşitli meyve, sebze ve tam tahılların yanı sıra az yağlı etler, kümes hayvanları, balık, fasulye ve yağsız veya az yağlı süt ürünlerini içermelidir. Bu tür bir beslenme düşük doymuş yağ, trans yağ, kolesterol, sodyum (tuz) ve eklenmiş şeker miktarını azaltmalıdır. Ayrıca, daha küçük ve daha sık yemekler yemek, mide dolgunluğunu önleyerek nefes almada zorlanmayı azaltabilir. Yeterli kalori alımı sağlayan besleyici bir diyet oldukça önemlidir ve bir diyetisyen, sağlıklı beslenme konusunda size daha fazla rehberlik sağlayabilir.
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis'in (İPF) gelişimi ve şiddeti ile farklı beslenme alışkanlıkları türleri arasındaki nedensel ilişkiyi araştırmak amacıyla gerçekleştirilen bir çalışma, sıvı tüketimi, et alımı, meyve ve sebze tüketimi ve tahıl alımı gibi 29 belirli beslenme kategorisini içermiştir. Çalışmanın bulgularına göre, yağlı balık, yoğurt ve kuru meyvelerin tüketiminin İPF insidansının azaldığı gözlemlenmiştir. Bununla birlikte, fazla sığır eti ve alkollü içeceklerin tüketimi İPF için bir risk oluşturabilir. Bu sonuçlar, bilinçli ve zamanında beslenme kararlarının İPF'nin önlenmesinde önemli bir rol oynayabileceğini vurgulamaktadır.
Fiziksel Aktivite
Fiziksel aktivite eksikliği, kas zayıflığına yol açabilir ve günlük yaşam aktiviteleri, örneğin banyo yapmak veya giyinmek gibi basit görevler bile yorucu bir hale gelebilir. Nefes darlığı nedeniyle aktivite kısıtlaması, sosyal izolasyona ve depresyonun artmasına neden olabilir. Bununla birlikte, düzenli egzersiz kasları güçlendirir ve yorgunluğa karşı daha dirençli olmanızı sağlar. Bu nedenle, İPF hastalarının fiziksel aktivite düzeylerini korumak veya artırmak için uygun egzersiz programlarına katılmaları önemlidir. Bu programlar, yaşam kalitesini artırabilir ve hastalıkla başa çıkmak için güçlü bir destek sağlayabilir.
Bir araştırmada 31 İdiyopatik Pulmoner Fibrozis (İPF) hastası incelendiğinde, bu hastaların yaş uyumlu sağlıklı katılımcılarla kıyaslandığında önemli ölçüde daha az aktif oldukları belirlendi. İPF hastalarında fiziksel aktivitenin azaldığı ve hareketsiz zamanın arttığı gözlendi. Ayrıca, bu hastalarda daha düşük günlük fiziksel aktivitenin, belirgin bir şekilde kötü sağkalım için prognostik olduğu bulundu. Bu sonuçlar, İPF hastalarının fiziksel aktivitelerini korumalarının veya artırmalarının önemini vurgulamaktadır.
Referanslar:
- https://www.solunum.org.tr/TusadData/userfiles/file/PATIENT%20INFORMATION%20FOR%20IDIOPATHIC%20PULMONARY%20FIBROSIS%20(IPF)%20.pdf
- https://toraks.org.tr/
- https://www.solunum.org.tr/TusadData/userfiles/file/PATIENTS%20DIAGNOSED%20WITH%20PULMONARY%20FIBROSIS%20(PF)%20OR%20IDIOPATHIC%20PULMONARY%20FIBROSIS%20(IPF).pdf
- Zhang C, Xi Y, Zhang Y, He P, Su X, Fan F, Wu M, Kong X, Shi Y. Genetic association analysis of dietary intake and idiopathic pulmonary fibrosis: a two-sample mendelian randomization study. BMC Pulm Med. 2024 Jan 5;24(1):15. doi: 10.1186/s12890-023-02831-8. PMID: 38178024; PMCID: PMC10768076.
- Nishiyama O, Yamazaki R, Sano H, Iwanaga T, Higashimoto Y, Kume H, Tohda Y. Physical activity in daily life in patients with idiopathic pulmonary fibrosis. Respir Investig. 2018 Jan;56(1):57-63. doi: 10.1016/j.resinv.2017.09.004. Epub 2017 Oct 23. PMID: 29325683.
