Kanser Hastalarında Bulantı ve Kusma
Bulantı, boğazın arka tarafında ve midede hissedilen hoş olmayan bir histir ve kusma ile sonuçlanabilmektedir.1
Hastalarda bulantı oluştuğu sırada bununla birlikte baş dönmesi, tükürük salgısında artma, yutkunma güçlüğü, başını kaldıramama hissi, vücut sıcaklığında değişiklikler ve kalp çarpıntısı eşlik edebilir. Kusma ise mide kaslarının güçlü kasılmasıyla, mide içeriğinin ağza gelmesi ile sonuçlanan bir olaydır. Kusma sırasında bulantı olabilir veya olmayabilir. Kanseri olan hastalarda birçok farklı etken ile bulantı ve kusma meydana gelebilmektedir.1
Bulantı ve kusmaya neden olan etkenler:1
- Kanser nedeniyle
- Kanser tedavisi sırasında uygulanan kemoterapi ve ışın tedavisi (radyoterapi)
- Bazı ilaçlar (özellikle ağrı tedavisi için uygulanan ilaçlar)
- Bağırsak tıkanıklığı
- Kabızlık
- Vücuttaki sıvı kaybı
- Kanda kalsiyum seviyesinin artması
- Böbrek ve karaciğer ile ilgili sorunlar
- Mide ülseri
- Kanserli hücrelerin beyne sıçraması
Kanser hastalarının çoğu tedavi veya palyatif kanser bakımı sırasında bulantı ile kusma yaşayabilmektedir. Farklı nedenlere bağlı bulantı ile kusma olabilirse de, kemoterapiye bağlı bulantı ile kusma hem çok daha ciddidir hem de daha rahatsız edicidir.2
Yapılan bilimsel araştırmalarda, hastalarda tedavi öncesi kusmayı önleyici ilaç uygulanmasına rağmen akut ve geç başlangıçlı bulantı ile kusmanın %50’den fazla sıklıkta görüldüğü belirtilmektedir. Kemoterapi uygulandığı dönemde ise %70-80 oranında olan bulantı ile kusma, bazı kusmaya yan etkisi yüksek kemoterapi ilaçları uygulanan alan hastalarda ise %90’lara çıkmaktadır. Etkili kusma önleyici tedavi ile bu oran %30 oranına düşürülebilmektedir.2
Kemoterapi nedeniyle oluşan oluşan bulantı ve kusma hem günlük yaşam aktivitelerini etkiler hem de devamında tedaviye uyumu zorlaştırır. Bu sebeple bulantı ve kusmanın önlenmesi ve tedavisi, hastalar için çok önemlidir.1
Kanser tedavisi sırasında bulantı ve kusmayı azaltmak için alınacak ek önlemler:1,3
- Tedaviden önce ve sonra 1-2 saat bir şey yenilmemelidir.
- Uygulama sonrasında ilk gün sıvı ve yumuşak gıdalar tercih edilerek, az ve sık yemeğe çalışılmalıdır.
- Yağlı, çok tatlı ve kızartılmış gıdalardan kaçınılmalıdır.
- Bulantı sırasında asitsiz meyve suları (elma, üzüm gibi) soda ve kolalı içecekler faydalı olabilir
- Yemeklerle birlikte sıvı alımı azaltılmalıdır, çünkü sıvı midede şişkinliğe neden olarak yemek yemeye engel olabilir. Yemekler dışında ise bol bol sıvı almaya gayret edilmelidir. (2–3 litre/gün).
- Sigara, parfüm ve yemek kokusundan uzak durulmalıdır.
- Bulantı ve kusmanın şiddetli olduğu dönemde hastalar kendilerini yemek için zorlamamalı, kusmadan 3 saat kadar sonra ise sıvı gıdalar tüketilmeye başlanmalıdır.
- Eğer hastalarda taşıt tutması varsa ilaç uygulandıktan hemen sonra yola çıkılmamalıdır.
- Tüketilen yemekler soğuk ya da oda sıcaklığında olmalıdır. • Eğer hasta bulantı hissediyorsa yemek hazırlama işini mümkünse bir başkası yapmalıdır.
- Her kusmadan sonra ağız temizliğini ihmal edilmemelidir. Ağız bol suyla çalkalanmalı, mümkünse dişler fırçalanmalıdır.
- Beli sıkmayacak giysiler giyilmelidir.
- Yemeklerden sonra sessiz bir ortamda dinlenilmelidir.
- Yemek sonrası 2 saat sırt üstü yatmamalıdır.
- Bulantı hissedildiği zamanlarda derin ve yavaş nefes alma egzersizleri yapılmalıdır.
- Yatakta yatarken kusma gerçekleşirse, mide içeriğinin solunum yollarına kaçmaması için baş hemen yana çevrilmelidir.
Referanslar:
- https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanserle-mucadele/kanser-ile-m%C3%BCcadele/bulant%C4%B1-ve-kusma.html (Son erişim tarihi:14.03.2021)
- https://www.solunum.org.tr/TusadData/Book/472/176201612135-19_Bolum_18_Bulanti.pdf(Son erişim tarihi:14.03.2021)
- Akciğer Kanseri ile Yaşamak. Türk Toraks Derneği-2013. https://toraks.org.tr/site/downloads/_oViXmXUZtZedU59(Son erişim tarihi:14.03.2021)
