Kanser Tedavisinde Bazı Yan Etkiler Tedaviye Artmış Yanıtı Gösterir Mi?

Kanser tedavisinin en zorlayıcı yanlarından biri, ilaç yan etkileri nedeniyle hastaların yaşam kalitesinin ciddi oranda düşmesidir. Bu durum, tedaviye uyumu da azaltabilir. Kanser tedavisinin tarihi, 1900'lerde radyoterapi ile başlarken, 1940'larda kemoterapi devreye girmiş ve 1980’lerde hedefe yönelik tedaviler üzerinde çalışılmaya başlanmıştır. 1990'larda ise bu tedaviler hasta üzerinde uygulanmaya başlamıştır.

Kemoterapi, günümüzde de önemli bir yere sahip olmasına rağmen yan etki oranları yüksektir. Son yıllarda ise daha sık tercih edilen hedefe yönelik tedaviler ve immünoterapiler, hem daha etkili hem de yan etki açısından daha yönetilebilir sonuçlar vermektedir. Birçok kanser türünde kullanılan bu ilaçlar, hastalığın kontrol altında tutulmasını sağlarken hastaların sağ kalım sürelerini uzatmaktadır. Bu tedavilere halk arasında "akıllı ilaç" denmektedir.

Hedefe yönelik tedavilerin yan etkileri kemoterapiye kıyasla daha az görülmekte ve yan etki yönetimi daha kolay yapılabilmektedir. Çalışmalar bu yan etkilerin aslında ilacın etkililiği ile doğru orantılı olabileceğini göstermiştir. Bu yan etkiler ilacın kullanıldığı yıllar içinde çoğunlukla giderek azalmakta ve daha rahat yönetilebilmektedir.

Yan Etkilerin Tedavi Etkinliği ile İlişkisi

Örnek olarak EGFR mutasyonu bulunan akciğer kanseri tedavisinde EGFR tirozin kinaz inhibitörü(Erlotinib,gefitinib) ve monoklonal antikoru(Cetuximab,panitumumab) kullanan hastalarda deri döküntüsü yan etkisinin şiddeti hastalığın ilerlemesine kadar geçen süre ile doğru orantılı bulunmuştur. Benzer durum böbrek hücreli kanser tedavisinde kullanılan VEGF tirozin kinaz inhibitörlerinin(Sunitinib, sorafenib) hipotiroidi(tiroid bezinin yavaş çalışması) ve hipertansiyon(tansiyon yüksekliği) yan etkileri için de geçerlidir. VEGF monoklonal antikoru Bevacizumab’ın hipertansiyon yan etkisi de hastalığın ilerlemesine kadar geçen sürenin daha uzun olacağını gösterebilir.

Yan etkiler hayat kalitesini düşüren faktörler olsa da, hedefe yönelik tedavilerdeki bazı yan etkilerin tedaviye artmış yanıtı gösterdiği akılda tutulmalıdır.

Kaynakça

• Falzone et al., Front. Pharmacol., 13 November 2018 Sec. Experimental Pharmacology and Drug Discover.
• Dienstmann R, et al. Oncologist 2011;16:1729–40
• Di Fiore F, et al. Br J Cancer 2011;105:1811–3
• Porta C, et al.. Long-term Safety of Sunitinib in Metastatic Renal Cell Carcinoma. Eur Urol. 2016 Feb;69(2):345-51

#kanser ışın tedavisi yan etkileri #kanser tedavisi yan etkileri