Parkinson Hastalığında; Erken Tanının ve Tedavide Egzersizin Önemi

Parkinson hastalığı (PH), Alzheimer hastalığından sonra ikinci sıklıkta görülen nörodejeneratif (nöronların ilerleyici kaybı ile seyreden) hastalıktır. Parkinson hastalığı; beyinde dopamin üreten öncelikle hareketle ilişkili hücrelerin dejenerasyonu ile karakterize, nöron fonksiyonlarında kayıp ve yapısal bozulmaya sebep olan bir hastalıktır. Parkinson hastalığının ana belirtileri; vücudun hızlı hareket yeteneğinin kaybolması, uzuvlarda istirahat halinde titreme, kasların sertleşmesi ve postüral reflekslerin etkilenmesine bağlı olarak gelişen denge bozukluğudur (postüral instabilite). Postür (duruş), denge ve yürüme bozuklukları, hastalığın seyri sırasında ve ilerleyen döneminde ortaya çıkan önemli bulgulardır.¹ Bu belirtiler hastalık ilerledikçe daha belirgin hale gelebilir.

Hastalığın belirtileri 40-70 yaşları arasında, sıklıkla da 60’lı yaşlarda başlar. 65 yaş üzerinde her 100 kişiden birinin Parkinson hastası olduğu kabul edilmektedir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde farklı nöronların da hasarlanması hastalığın; depresyon, uyku bozuklukları, ortostatik hipotansiyon, ürogenital bozukluklar, kabızlık gibi hareketle ilişkili olmayan belirtilerin de ortaya çıkmasına neden olmaktadır.⁷

Parkinson hastalığında yürüme bozukluğu, hastalığın değişik evrelerinde farklı olduğu gibi hastadan hastaya değişen derecede etkilenir. Tipik olarak, adım uzunluğunda kısalma, dakikadaki adım sayısında azalma görülür. Böylece hastalar ufak adımlı, yavaş ve ayaklarını sürüyerek yürürler. İleri evredeki hastalarda ise yürümeyi başlatmada güçlük, yürürken donakalma ve postüral dengesizlik sık gelişen semptomlardır.1-5 Postüral instabilitenin (denge bozukluğunun) varlığı, hafif ve şiddetli hastaları ayırt etmede, orta-ileri dönem hastalarda yaşam kalitesini belirlemede ve hastaların tedavi yanıtını değerlendirmede önem taşımaktadır.

Parkinson Hastalığının Farkında Olun, Hareket Alanınız Genişlesin!

Parkinson hastalığının erken tanısı için belirtilerin farkında olmak çok önemlidir. Erken tanı, Parkinson hastalığının tedavisinde önemli bir rol oynar. Erken tanı sayesinde hastalık daha başlangıç aşamasındayken teşhis edilir ve tedaviye daha erken başlanmış olur. Bu da semptomların kontrol altına alınmasını kolaylaştırabilir, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve en önemlisi hastaların yaşam kalitesini artırabilir.

Bazı erken belirtiler, Parkinson hastalığının motor belirtilerinin başlamasından yıllar önce ortaya çıkabilir.⁹

Bu belirtiler:

Koku alma duyusunun kaybı
Kabızlık
REM uykusu davranış bozukluğu: Bazı Parkinson hastaları REM uykusu dönemi esnasındaki rüyalarını canlı yaşarlar. Sıklıkla kabus içerikli olan rüyalar sırasında, rüyanın içeriği ile uyumlu olarak, gördükleri kişilerle dövüşme, yumruk veya tekme atma gibi hareketler yaparlar ve o esnada bağırır veya konuşurlar.
Depresyon ve anksiyete (kaygı)

Erken tanı için doktorlar genellikle hastanın semptomlarına bakarlar. Parkinson hastalığı için yapılan birtakım testler vardır. Bu testler arasında mental testler, yürüme-denge testleri ve çeşitli hareketleri ölçen testler bulunur.6 Bu testler hastalığın erken dönemde teşhis edilmesine yardımcı olabilir.

Egzersiz, Parkinson Hastalığına Bağlı Hareket Bozukluklarını Azaltabilir!

Parkinson hastalarının ilaç tedavilerine ek olarak, hastalığa uygun fiziksel egzersizin, hastalığın seyrinde ileri derecede yarar sağladığı ve hastaların yaşam kalitesini arttırdığı birçok çalışma ile kanıtlanmıştır. Hareketlerin yavaşlığı, kasların sertliği, duruş ve dengenin bozulması hastanın işlevselliğini ve yaşam kalitesini bozmaktadır. Hastalık ilerledikçe, kişilerde hareket etme, yürüme, yataktan kalkma ve kendi başına bağımsız yaşayabilme gibi günlük aktivitelerde ciddi sorunlar yaşanabilmektedir. Hastalığın tedavisinde gerekli egzersizleri düzenli olarak yapmak; yüz ve mimik hareketleri, konuşma, ses, yutma ve solunum terapisi uygulamak, hastaların tüm yaşamları boyunca tedavilerini desteklemekte ve günlük yaşamlarına önemli katkı sağlamaktadır.

Parkinson hastalığında egzersizin önemi oldukça büyüktür. Egzersizler, hastalığın semptomlarının kontrol altına alınmasına yardımcı olur. Özellikle düzenli egzersiz yapan Parkinson hastalarında ana semptomlar daha az görülür. Ayrıca, egzersizlerin hastaların genel sağlığını da iyileştirdiği bilinmektedir. Egzersizler, kas gücü ve esnekliğini artırır, kardiyovasküler sağlığı iyileştirir ve ruh sağlığı üzerinde de olumlu etkileri vardır.

Parkinson hastalığı olan hastalar, doktorlarının önerdiği egzersizleri yapabilirler ve hastaların egzersizlere başlamadan önce doktorlarına danışmaları önemlidir.

Bu bilgiler ışığında, Nobel İlaç Merkezi Sinir Sistemi Grubu, Parkinson hastalarının egzersizlere kolayca ulaşabilmesini sağlamak ve yaşam kalitesini artırmak amacı ile Türkiye’de ilk olan bir dijital projeye imza attı. ‘SAĞLIK İÇİN DEĞER’ sloganı ile yola çıkan, büyük bir titizlik ve özveriyle çalışılarak ortaya çıkarılan ‘PARKİNSON ile YAŞAM’ mobil aplikasyonu, App Store ve Google Play üzerinden tüm hekim, hasta ve hasta yakınlarının kullanımına ücretsiz olarak sunuldu. Parkinson ile Yaşam uygulamasıyla, Parkinson hastalığı tedavisinde reçeteye yazılmayan, ancak ilaçlar kadar önemli olan egzersizlerin hastalar, hasta yakınları ve hekimlerle buluşturulması amaçlanıyor.

Bu önemli projenin koordinatörlüğünü Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı öğretim üyesi ve aynı zamanda Türkiye Parkinson Hastalığı Derneği Başkanı Prof. Dr. Dilek İnce Günal gerçekleştirdi. Egzersizler ile ilgili içerikler, Parkinson hastalığı alanında uzun yıllardır çalışan İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Nöroşirürji Ana Bilim Dalından Uzman Fizyoterapist Çiğdem Beşer ve Nöroloji Ana Bilim Dalından Uzman Fizyoterapist Hakan Beşer tarafından oluşturuldu.

Parkinson hastalarına özel egzersiz uygulaması Parkinson ile Yaşam’da, Parkinson hastalarının hastalık süresince daha bağımsız olmalarını sağlayan, hastalığın evrelerine göre ayrılmış ve evde tek başına veya yakınları ile yapabilecekleri 90’dan fazla temel egzersiz videosu bulunuyor. Bu uygulamada, sadece hareket egzersizleri videoları değil; hastaların ihtiyaç duyduğu yutma, solunum, konuşma, yüz ve mimik egzersizi videoları da yer alıyor. Uzman fizyoterapistlerin uygulamalı anlatımlarını içeren bu videoları, hastalar veya hekimler uygulamada bulunan “Bana Özel” bölümüne ekleyerek kendilerine veya hastalarına özel egzersiz setleri yaratabilecek. Ayrıca egzersiz videolarının yanında, ev yaşamını kolaylaştıracak pratik bilgiler ve ilaç zamanı hatırlatma modülü gibi hastalarımızın yaşam kalitesini yükseltecek ek alanlar da Parkinson ile Yaşam uygulamasının kullanıcılarına sunduğu diğer avantajlardan birkaçı...

Uygulama, Türkiye'de Parkinson hastalarına yönelik geliştirilen ilk uygulama olma özelliğini taşıyor. Bu nedenle, Parkinson ile Yaşam uygulaması ile Parkinson hastalığında ihtiyaç olan önemli bir alanı sahiplenen Nobel İlaç, Parkinson hastalığı ile mücadeleye yenilikçi bir soluk getirerek, Parkinson hastalarının ve hasta yakınlarının yaşam kalitesinin artmasında fayda sağlamanın yanı sıra toplumda da Parkinson hastalığı konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyor.

Aynı zamanda Parkinson ile Yaşam sosyal medya hesaplarından yapılan paylaşımlar ve yayına açılan web sitesi aracılığıyla hastalara ulaşılmaya devam ediliyor. parkinsonileyasam.com adresi üzerinden, Parkinson hastalığı ile ilgili bilgilere, Parkinson’da egzersizin önemi ve Parkinson ile Yaşam uygulamasının detaylarıyla ilgili pek çok bilgiye de ulaşılabilmektedir. Sitede bulunan QR kodu kullanılarak Parkinson ile Yaşam uygulaması akıllı cihazlara indirebilmektedir.

Kaynakça:

Rubino FA. Gait disorders: Recognition of classic types. In: Adler CH, Ahlskog JE, editors. Parkinson’s Disease and Movement Disorders: Diagnosis and Treatment Guideliness for the Practicing Physician. Totowa: Humana Press; 2000. p. 411-25.
Pahapill PA, Lozano AM. The pedunculopontine nucleus and Parkinson’s disease. Brain 2000;123:1767-83.
Damier P, Houeto JL, Bejjani BP, Arnulf I, Bonnet AM, Miloudy M, et al. The role of the pallidum in Parkinson’s disease gait: lessons from pallidal stimulation. In: Ruzicka E, Hallett M, Jankovic J, editors. Advances in neurology, Gait Disorders. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2001. p. 283-8.
Bloem B, van Vugt JPP, Beckley DJ. Postural instability and falls in Parkinson’s disease. In: Ruzicka E, Hallett M, Jankovic J, editors. Advances in Neurology: Gait Disorders. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2001. p. 209-23.
Buckley TA, Pitsikoulis C, Hass CJ. Dynamic postural stability during sit-to-walk transitions in Parkinson disease patients. Mov Disord 2008;23:1274-80.
Altun, A. M., Ozbek, S. E., Zarifoglu, M., & Özkaya, G. (2013). Parkinson Hastalığında yürüme ve dengenin değerlendirilmesi. Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Dergisi, 16(1-2), 1-8.
Pfeiffer RF. Non-motor symptoms in Parkinson's disease. Parkinsonism Relat Disord. 2016 Jan;22 Suppl 1:S119-22.
Xu X, Fu Z, Le W. Exercise and Parkinson's disease. Int Rev Neurobiol. 2019;147:45-74.
Hareket Bozuklukları Tanı ve Tedavi Rehberi- Türk Nöroloji Derneği ve Türkiye Parkinson Hastalığı Derneği - Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Çalışma Grubu