Rutin Diyabet Taraması Yaptırmalı mıyım?

Diyabet hem ülkemizde hem de Dünya’da önemli bir halk sağlığı sorunudur. Hastalığın erken teşhis edilmesi, ileri dönem komplikasyonların önlenebilmesi için son derece önemlidir.1 Hastaların hekime başvurmaları genellikle semptom ve bulguların başlangıcı ile olmaktadır. Ağız kuruluğu ve sık idrara çıkma gibi semptomlar diyabette sık görülmekle birlikte her diyabet hastasında başlangıçta bu semptomlar eşlik etmeyebilir. Semptomların başladığı ve hekimin tanı koyduğu aşamada ise diyabet ilerlemiş ve yönetimi zor bir hale gelmiş olabilmektedir. Bu nedenle belli risk faktörlerini taşıyan hastaların diyabet açısından rutin taramalarının düzenli bir şekilde yapılması son derece önemlidir²

Tüm yetişkinler, demografik ve klinik özelliklerine uygun olarak diyabet risk faktörleri açısından değerlendirilmelidir. Diyabet açısından risk değerlendirmesi ve rutin tarama önerileri aşağıdaki gibidir:

1) Vücut ağırlığı ne olursa olsun, 35 yaşından itibaren 3 yılda bir, tercihen açlık plazma glukozu ile diyabet taraması yapılmalıdır.

2) Beden Kitle İndeksi ≥25 kg/m² olan asemptomatik kişilerin, aşağıdaki risk gruplarından birine mensup olmaları halinde, daha genç yaşlardan itibaren ve daha sık (örneğin yılda bir kez) diyabet yönünden araştırılmaları gerekir.

• Birinci ve ikinci derece yakınlarında diyabet bulunan kişiler
• Diyabet görülme sıklığı yüksek etnik gruplara mensup kişiler
• Doğum tartısı 4 kg veya üzerinde olan bebek doğuran veya daha önce gestasyonel diyabet(gebelik diyabeti) tanısı almış kadınlar
• Hipertansif bireyler (Kan basıncı≥140/90 mmHg)
• Dislipidemikler (HDL-kolesterol <35 mg/dl veya trigliserid ≥250 mg/dl)
• Polikistik over sendromu (PKOS) olan kadınlar
• İnsülin direnci ile ilgili klinik hastalığı veya bulguları (akantozis nigrikans) bulunan kişiler
• Koroner, periferik veya serebral vasküler hastalığı bulunanlar
• Düşük doğum tartılı doğan kişiler
• Sedanter yaşam süren veya fizik aktivitesi düşük olan kişiler
• Doymuş yağlardan zengin ve posa miktarı düşük beslenme alışkanlıkları olanlar
• Şizofreni hastaları ve atipik antipsikotik ilaç kullanan kişiler
• Solid organ (özellikle renal) transplantasyonu yapılmış hastalar
• Uzun süreli kortikosteroid ya da antiretroviral ilaç kullanan hastalar

3) Daha önce prediyabet (Bozulmuş açlık glukozu, bozulmuş glukoz toleransı veya yüksek risk grubu) saptanan bireylerde yılda bir kez diyabet taraması yapılmalıdır.

4) Gestasyonel diyabet tanısı almış kadınlarda doğum sonrası değerlendirmede diyabet saptanmasa da üç yılda bir diyabet taraması yapılmalıdır.³

Referanslar

1. International Diabetes Federation. Diabetes Atlas, 10th Ed, IDF Press, Bruxelles: 2021. 
2. Sağlık Bakanlığı Türkiye Diyabet Programı 2015-2020
3. TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2022