Kanser, vücuttaki anormal hücrelerin kontrolsüz büyümesi ve yayılması ile karakterize bir hastalıktır. Çevresel maruziyetler, yaşam tarzı faktörleri ve enfeksiyonlar dahil olmak üzere birçok faktör kanser gelişimine katkıda bulunabilirken, genetik faktörler de önemli bir rol oynamaktadır.
Evet, kanser gelişiminde genetik faktörler etkili rol oynar ve bazı genetik kanser türleri daha belirgindir. Kanser, hücrelerin büyüme ve çoğalma şeklini kontrol eden genlerdeki değişikliklerden kaynaklanır.
Hepimiz, hücre bölünmesi sırasında meydana gelen DNA hasarını düzelten koruyucu genler taşırız. Ancak bu genlerin hatalı versiyonlarının veya "varyantlarının" miras alınması, kanser hastalığı riskini artırır. Genetik kanser nedir sorusunun cevabı ise bu genetik değişimlerin hücrelerin kontrolsüz büyümesine neden olmasıdır.
Kanser gelişimine katkıda bulunabilecek iki ana genetik faktör türü vardır: kalıtsal genetik mutasyonlar ve somatik mutasyonlar.
Genetik mutasyonlar, ebeveynlerden çocuklarına geçen ve vücudun her hücresinde bulunan mutasyonlardır. Somatik mutasyonlar ise kişinin yaşamı boyunca tek tek hücrelerde kendiliğinden meydana gelen ve tüm hücrelerde bulunmayan genetik değişikliklerdir.
Genetik mutasyonlar meme, yumurtalık ve kolon kanseri de dahil olmak üzere çeşitli kanser türlerinin artmış riskiyle ilişkilendirilmiştir. Örneğin, DNA onarımı ve hücre büyümesinin düzenlenmesinde kritik rol oynayan tümör baskılayıcı genler olan BRCA1 VE BRCA2 genlerindeki mutasyonlar meme ve yumurtalık kanseri riskinde artışla ilişkilendirilirken, APC genindeki mutasyonlar kolon kanseri riskinde artışla ilişkilendirilmektedir. Bu mutasyonları taşıyan bireylere daha sık kanser taramaları yaptırmaları veya profilaktik cerrahi gibi önleyici tedbirler almaları tavsiye edilebilir.
Somatik mutasyonlar ise, tütün dumanı veya UV (Ultraviyole) gibi karsinojenlere maruz kalma, DNA replikasyonundaki hatalar ve virüslere maruz kalma gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu mutasyonlar zaman içinde birikerek kanser gelişimine yol açabilir.
Genler, bir protein veya birkaç protein yapmak için talimatlar taşıyan DNA bölümleridir. Yapılan araştırmalarda kanserin oluşmasına, büyümesine ve yayılmasına yardımcı olan yüzlerce genetik değişiklik (varyantlar, mutasyonlar veya değişiklikler olarak da adlandırılır) bulunmuştur.
Tümör baskılayıcı genler hücrelerin büyümesini kontrol ederken, onkogenler sağlıklı hücreleri kanserli hücrelere dönüştürebilirler. Kanserle ilgili genetik mutasyonların çoğu edinilmiş olsa da, germ hattı mutasyonları kalıtsal kansere neden olabilirler. BRCA1, BRCA2, p53 ve TP53 gibi genler kanserle sıkı bir şekilde ilişkilidir.
Sağlıklı bir hücrenin kansere dönüşmesi için yapılan araştırmalar birden fazla DNA değişikliğinin meydana gelmesi gerektiğini gösteriyor.
Kanserle ilişkili genetik değişiklikler şu nedenlerle meydana gelebilir:
Genetik kanser testi, kanser riskini değerlendirmek için kullanılan bir dizi testten oluşur:
Genetik kanser testi, kalıtsal bir kanserle bağlantılı bir genetik mutasyonun varlığına işaret eden pozitif bir sonuçla veya böyle bir mutasyonun yokluğuna işaret eden negatif bir sonuçla sonuçlanabilir.
Ulusal Kanser Enstitüsü'ne göre, aşağıdaki durumlara sahip kişiler kanser için genetik testten fayda görebilir:
Genetik değişikliklerin kanser gelişimi üzerindeki etkisi büyüktür. Genetik faktörlerin kansere olan etkilerini anlamak ve genetik kanser testi ile riskleri öğrenmek, önleyici tedbirler açısından önemli fırsatlar sunar.
Kaynakça
#kanser genetik mi #genetik kanser türleri #kanser hastalığı genetik mi #genetik kanser nedir #kanser ailede genetik mi #genetik olan kanser türleri #kanser genetik testi nasıl yapılır #genetik kanser testi
Nobel İlaç’ın Sağlık Profesyonellerine Yönelik Dijital Platformu
