Tekrarlayan Sistitler: Önlem Alınabilir mi?

Sistit, özellikle kadınlarda sıkça görülen bir sağlık sorunudur. İdrar yolları enfeksiyonlarının %50-60’ı yetişkin kadınlarda görülmektedir.^1,2 Her yıl genç kadınların %50’sinde sistit görüldüğü tahmin edilmektedir.³ Bu oran yaş arttıkça azalır, menopoz sonrası kadınlarda yılda %7’ye kadar düştüğü bilinmektedir.⁴

Altı ay içinde iki komplike olmayan idrar yolu enfeksiyonu ya da bir yıl içinde üçten daha fazla idrar yolu enfeksiyonu geçirmiş olmak tekrarlayan sistitlere işaret eder.^5,6 Çoğu nüks birincil tedaviden sonraki ilk 3 ay içinde meydana gelir.^7,8 İlk enfeksiyon E. coli'den kaynaklandığında, ilk 6 ay içinde yeniden enfeksiyon oluşma riski daha yüksektir.⁹ Ancak, doğru önlemler alınarak bu durumun önlenmesi mümkündür.

Tatil Sezonu Yaklaşırken Sistit Başınıza Bela Olmasın

Yaz geliyor, havuz ve deniz sezonunu açmamıza kısa bir süre kaldı. Peki ıslak alan kullanımında nelere dikkat etmeliyiz?

Elbette ki tatilde gönlümüzce eğlenmek istiyoruz, hasta olmak ise en istemediğimiz durum. Bu yüzden yüzme havuzu kullanımının risklerini göz ardı etmemeliyiz. Yüzme havuzlarının kötü yönetimi enfeksiyonlar açısından yüksek risk oluşturmaktadır.

İdrar yolları enfeksiyonlarında önemli bir etken olan E.coli ile yüzme havuzlarında karşılaşma olasılığı oldukça yüksektir. Küçük boyutları geleneksel su filtreleme teknikleri kullanılarak uzaklaştırılmalarını zorlaştırmaktadır. Bu durum özellikle kadın ve çocuklarda sistit görülme riski ile bizi baş başa bırakır. Ayrıca yüzme havuzlarında çeşitli kimyasal kirleticilerin de bulunduğu bildirilmiştir.

Riski en aza indirmek için:

Klor seviyesi uygun ve temiz havuzlar tercih edilmelidir.
Havuza girmeden önce duş alınmalıdır.
Havuzda 30-40 dakikadan daha uzun süre kalınmamalıdır.
Havuzdan çıktıktan sonra hemen duş alınarak vücut klorlu sudan arındırılmalıdır.
Mutlaka yedek mayo veya bikini bulundurulmalı, ıslak mayo hemen değiştirilmelidir.
Havuza girmeden önce vajinal tampon uygulaması tercih edilebilir. Ancak havuzdan çıkar çıkmaz tampon çıkarılmalıdır.
Vajinal bölge kesinlikle nemli bırakılmamalıdır.
Mümkün olduğunca havuz yerine deniz tercih edilmelidir.
Enfeksiyon başlangıcı görüldüğünde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.

Tekrarlayan sistitlerin nedenleri arasında hijyen kurallarına uyulmaması, yeterli sıvı alınmaması, cinsel hijyen ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi faktörler de yer alır. Bu nedenlerin önüne geçmek için, kişisel hijyene özen göstermek, sık sık idrara çıkmak, yeterli miktarda su içmek ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek gereklidir.¹⁰

Kişisel hijyene özen göstermek, idrar yolu enfeksiyonlarını önlemenin en önemli yollarından biridir. İdrar yolu enfeksiyonlarının çoğu, Escherichia coli (E. coli) bakterisinin neden olduğu enfeksiyonlardır ve bu bakteri çoğunlukla dışkı ile temas sonucu bulaşır. Bu nedenle, tuvalet sonrası doğru temizlik yapmak ve önden arkaya doğru silmek enfeksiyon riskini azaltır.^11,13 Sık sık idrara çıkmak, idrar yolu enfeksiyonlarını önlemenin bir diğer önemli yoludur. İdrar yolu enfeksiyonlarının nedenleri arasında, idrarın uzun süre mesanede kalması ve bakterilerin burada çoğalması yer alır. Bu nedenle, idrara çıkmak, mesanede bakterilerin çoğalmasını önlemeye yardımcı olur. Ayrıca menstrüasyon sırasında tampon kullanımı, özellikle uzun süreli kullanımı sırasında idrar yolları enfeksiyonu sıklığında artış gözlenmiştir.^11,13

Yeterli miktarda su içmek de idrar yolu enfeksiyonlarını önlemenin önemli bir yoludur. Sıvı tüketimi, mesanenin sık sık boşalmasına yardımcı olur ve böylece bakterilerin çoğalmasını önler. Ayrıca, sıvı tüketimi, idrar yolu enfeksiyonlarına neden olan bakterilerin vücuttan atılmasını da sağlar.^11,13

Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, genel sağlık durumunu iyileştirdiği gibi, idrar yolu enfeksiyonlarına karşı da koruyucu bir etkiye sahiptir. Bunun için, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlamak gereklidir. Ayrıca, bağışıklık sistemini güçlendiren gıdalar tüketmek, idrar yolu enfeksiyonlarına karşı direnci artırır.

Tekrarlayan sistitlerden muzdarip genç kadınlarda davranışsal risk faktörleri söz konusudur. Bunlar arasında artan cinsel ilişki sıklığı, spermisit kullanımı ve yeni cinsel partnerler bulunur.¹⁴ Cinsel hijyen, idrar yolu enfeksiyonlarını önlemenin bir diğer önemli yolu olarak kabul edilir. Cinsel ilişki sırasında bakterilerin vajinaya girmesini önlemek için, doğru prezervatif kullanımı ve cinsel temizlik kurallarına uyulması gereklidir. Aynı zamanda köpük banyosu ve yanlış iç çamaşırı seçimi de bu duruma sebep olabilir.^11,15

Tekrarlayan sistitlerin önlenmesinde, doğru tanı ve tedavi de önemlidir. Teşhis için idrar kültürü testi yapılması gereklidir. Tedavide ise, antibiyotikler kullanılabilir. Ancak, antibiyotik kullanımının yan etkileri olabilir ve tekrarlayan sistitlerin nedeni olan E. coli bakterilerinin direnç geliştirmesi riski de bulunur. Bu nedenle, antibiyotik kullanımı mümkün olduğunca azaltılmalı ve doğal tedavi yöntemleri de denenmelidir.

Doğal tedavi yöntemleri arasında, probiyotiklerin kullanımı, cranberry suyu tüketimi ve D-mannoz takviyeleri yer alır. Probiyotikler, bağırsak ve idrar yolu sağlığını iyileştirerek enfeksiyon riskini azaltır. Cranberry suyu, idrar yolu enfeksiyonlarına neden olan bakterilerin üremesini önler. D-mannoz takviyeleri ise, E. coli bakterilerinin idrar yolu duvarlarına yapışmasını engelleyerek enfeksiyon riskini azaltır.^16,18

Sonuçta, tekrarlayan sistitlerin önlenmesi için hijyen kurallarına uyulması, yeterli sıvı alımı, cinsel hijyen, sağlıklı bir yaşam tarzı benimseme, doğru tanı ve tedavi önlemleri alınması gereklidir. Ayrıca, doğal tedavi yöntemleri de denenebilir. Bu önlemler sayesinde, tekrarlayan sistitlerin önüne geçmek mümkündür.

Sağlıklı günler!

Kaynaklar
1.   Czaja CA, Hooton TM. Update on acute uncomplicated urinary tract infection in women. Postgrad Med 2006;119:39–45.
2.   Foxman B, Barlow R, D’Arcy H, Gillespie B, Sobel JD. Self reported incidence of urinary tract infection and associated costs. Ann Epidemiol 2000;10:509–15
3.   Hooton TM. A prospective study for risk factors for symptomatic urinary tract infection in young women. N Engl J Med 1996;335:468
4.   Jackson SL, Boyko IJ, Scholes D, Abraham L, Gupta K, Fihn SD. Predictors of urinary tract infection after menopause. Am J Med 2004;117:903.
5.   Gopal M, Northington G, Arya L. Clinical symptoms predictive of recurrent urinary tract infection. Am J Obstet Gynecol 2007;197:74.e1–4.
6.   Foster RT Sr. Uncomplicated urinary tract infections in women. Obstet Gynecol Clin North Am 2008;35:235–48.
7.   Kraft JK, Stamey TA. The natural history of symptomatic recurrent bacteruria in women. Medicine 1977;56:55–60.
8.   Gupta K, Stamm WE. Pathogenesis and management of recurrent urinary tract infecitons in women. World J Urol 1999;17:415–20.
9.   Foxman B, Gillespie B, Koopman J, Zhang L, Palin K, Tallman P, et al. Risk fctors for second urinary tract infection among college women. Am J Epidemiol 2000;151:1194–205.
10.   Peck J, Shepherd JP. Recurrent Urinary Tract Infections: Diagnosis, Treatment, and Prevention. Obstet Gynecol Clin North Am. 2021 Sep;48(3):501-513.
11.   Bergamin PA, Kiosoglous AJ. Non-surgical management of recurrent urinary tract infections in women. Transl Androl Urol 2017;6(Suppl 2):S142–52.
12.   Betschart C, Albrich WC, Brandner S, et al. Guideline of the Swiss Society of Gynaecology and Obstetrics (SSGO) on acute and recurrent urinary tract infections in women, including pregnancy. Swiss Med Wkly 2020;150:w20236.
13.   Smith AL, Brown J, Wyman JF, et al. Treatment and prevention of recurrent lower urinary tract infections in women: a rapid review with practice recommendations. J Urol 2018;200:1174–91.
14.   Arnold JJ, Hehn LE, Klein DA. Common questions about recurrent urinary tract infections in women. Am Fam Physician 2016;93:560–9.
15.   Scholes D, Hooton TM, Roberts PL, Stapleton AE, Gupta K, Stamm WE. Risk factors for recurrent urinary tract infection in young women. J Infect Dis 2000;182:1177–82.
16.   Puebla-Barragan S, Reid G. Forty-five-year evolution of probiotic therapy. Microb Cell 2019;6:184–96.
17.   Lewis AL, Gilbert NM. Roles of the vagina and the vaginal microbiota in urinary tract infection: evidence from clinical correlations and experimental models. GMS Infect Dis 2020;8:Doc02.
18.   Erdem I, Kara Ali R, Ardic E, et al. Community-acquired lower urinary tract infections: etiology, antimicrobial resistance, and treatment results in female patients. J Glob Infect Dis 2018;10:129–32.