Ulusal Kanser Haftası: 1-7 Nisan 2024

kanserhaftasi-03042024-thumbnail

Kanser: Ülkemizde ve dünyada ikinci sıradaki ölüm nedeni1

Dünya çapında yaklaşık 20 milyon kişinin kanser olduğu belirtiliyor.1

Kanser, dünyada ve ülkemizde sebebi bilinen ölüm nedenleri arasında kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır. Dünya nüfusunun giderek artması, yaşlanması ve kansere yol açabilen risk faktörlerine daha çok ve daha uzun süre maruz kalınması nedeniyle gelecek yıllarda hem kanser olgu sayısının, hem de kansere bağlı yüklerin artması beklenmektedir. Kanser beraberinde getirdiği sağlık sorunlarının ve ilişkili tedavi maliyetlerinin yanı sıra, manevi yönden de uzun süreli mücadele gerektirmektedir.1

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2022 yılı verilerine göre; küresel bazda 19.9 milyon yeni kanser olgusu tespit edilmişken, kansere bağlı 9.7 milyon ölüm gerçekleşmiştir, 5 yıllık olgu sayısının 53 milyon olduğu belirtilmektedir.2 Aynı yıl için ülkemizde bildirilen yeni kanser olgu sayısının 240.000, kansere bağlı ölüm sayısının 129.672 ve 5 yıllık kanser sıklığının 679.335 olduğu bildirilmiştir.3 Dünya genelinde 75 yaşına kadar her 5 kişiden birinin kansere yakalanacağı ve her 10 kişiden birinin ise kanser nedeniyle hayatını kaybedeceği tahmin edilmektedir.1,2 Ülkemizde ise her beş ölümden birinin kanser nedeniyle olduğu tahmin edilmektedir.4

Dünyada ve ülkemizde ilk sıralarda yer alan kanser türleri akciğer, meme ve kolorektal kanserler olarak benzerlik göstermektedir.1 Dünya çapında 2022 yılında en sık rastlanan kanser tipleri akciğer (2,5 milyon yeni olgu, tüm yeni kanser olgularının %12,4’ü), meme (2,3 milyon olgu; %11,6), kolon ve rektum (1,9 milyon olgu; %%9.6), prostat (1,5 milyon olgu; %7,3) ve mide (970.000 olgu; %4,9) kanserleri olmuştur; aynı yıl en çok ölüme neden olan kanserler ise akciğer (1,8 milyon ölüm; kansere bağlı tüm ölümlerin %18,7’si), kolon ve rektum (900.000 ölüm; %9,3), karaciğer (760.000 ölüm; %7,8), meme (670.000 ölüm; %6,9) ve mide (660.000 ölüm; %6,8) kanserleridir.5

Kanser gelişiminde %90-95 oranında çevresel, %5-10 oranında ise genetik faktörler etkilidir.4 Tütün kullanımı, yüksek beden kütle indeksi, yetersiz fiziksel aktivite, alkol kullanımı, hava kirliliği ve bazı kronik enfeksiyonlar kansere ait risk faktörleridir. 2018 yılında dünya çapında tanı konan kanserlerin yaklaşık %13’ü Helicobacter pylori, Human papilloma virüs (HPV), Hepatit B ve C virüsler ile Epstein-Barr virüs enfeksiyonlarının dahil olduğu karsinojenik enfeksiyonlara bağlanmıştır.4 Çevresel faktörlerden tütün kullanımı, alkol tüketimi, fazla kilolu ve/veya obez olma ve enfeksiyonlara maruz kalma gibi risklerin engellenmesiyle kanser gelişiminin %30-50 oranında önlenebileceği bilinmektedir.1 Kansere ait risk faktörleriyle savaşılması, kanser kontrolü için uygun maliyetli ve uzun vadeli bir strateji sağlamaktadır. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü farkındalığın artırılması, kanser risk faktörlerine maruz kalımın azaltılması ve insanlara sağlıklı yaşam tarzlarını benimsemeleri için gereksindikleri bilgi ve desteğin sağlanmasını hedefleyen ulusal programlar uygulanmasını önermektedir.6 

Risk faktörlerine yönelik girişimlerin olumlu sonuçlarına ek olarak kanserlerin üçte birinin erken tanı ve etkin tedavi ile kontrol altına alınabileceği de bilinmektedir.4 Ülkemizde de Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde 40-69 yaş arası kadınlara 2 yılda bir meme kanseri taraması, 30-65 yaş arası kadınlara 5 yılda bir rahim ağzı kanseri taraması ve 50-70 yaş arası kadın ve erkeklere 2 yılda bir kalın bağırsak kanseri taramaları ücretsiz olarak yapılmaktadır.1

Tedavi alanındaki gelişmeler sayesinde kanser mortalitesi giderek azalmaktadır.7 Ancak kanser yükü artmakta ve 2050 yılında 35 milyondan fazla yeni kanser olgusu olacağı öngörülmektedir; bu rakam 2022 yılına kıyasla %75’i aşan bir artış olduğu anlamına gelmektedir.5 Yapılan çalışmalar kanser alanındaki en önemli kontrol stratejisinin korunma ve erken tanı olduğunu açıkça göstermiştir. Bu kapsamda; en önemli kanser kontrol stratejileri arasında kanserojen maddelerin tespiti, risk faktörlerinden kaçınma, tarama ve erken tanı yer almaktadır. 

1-7 Nisan haftasının Kanser Haftası olarak belirlenmesinde amaç; tıbbın ilerlemesi ile elde edilen sonuçların daha etkin kullanılması ve halkın bu alandaki bilgi, bilinç ve farkındalığının artırılmasını sağlamaktır. Bu haftada düzenlenen etkinliklerde önemi giderek artan kansere karşı farkındalık sağlanması ve taramalara katılımın artırılması hedeflenmektedir.1

Kanser hakkında daha detaylı bilgi almak için tıklayınız.

Kanser tarama testleri hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.

 

Referanslar: 

  1. 1-7 Nisan Kanser Haftası. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/haberler/1-7-nisan-kanser-haftas%C4%B1.html#:~:text=Her%20y%C4%B1l%201%2D7%20Nisan,halk%C4%B1%20bilgilendirmek%20ve%20bilin%C3%A7lendirmek%20hedeflenmektedir.
  2. Global Cancer Observatory. World. https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/900-world-fact-sheet.pdf
  3. Global Cancer Observatory. Türkiye. https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/792-turkiye-fact-sheet.pdf
  4. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye Kanser İstatistikleri 2018.
  5. WHO. Global cancer burden growing, amidst mounting need for services. https://www.who.int/news/item/01-02-2024-global-cancer-burden-growing--amidst-mounting-need-for-services
  6. IUCC. Cancer Prevention. https://www.uicc.org/what-we-do/thematic-areas/cancer-prevention?gad_source=1&gclid=Cj0KCQjw-r-vBhC-ARIsAGgUO2Bswt2k45MOvEAFpKMCWLpFoGUMLEoOCI0buKLE6_rcGpnt099v3g8aAhdLEALw_wcB
  7. Siegel RL, et al. Cancer statistics, 2023. CA Cancer J Clin. 2023;73:17-48.

 

 

Öne Çıkanlar

Bu Konuyla İlgili Daha Fazla Bilgi

Tümünü Gör

Daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunmak ve hizmetlerimizi daha etkin sunmak için, üçüncü kişilere ait olanlar da dahil, çerezler ve benzer teknolojiler kullanmaktayız. Detaylı bilgi için Gizlilik Politikası’nı ve Çerez Politikası’nı. inceleyebilirsiniz.